بنزین به‌طور مستقیم به حساب بانکی واریز می‌شود/ احتمال پایان استفاده از کارت سوخت از مرداد
ساماندهی یارانه سوخت و روش تخصیص بنزین همواره از دغدغه‌های اساسی اقتصادی و اجتماعی در کشور به حساب می‌آید.
تسنیم در گزارشی اعلام کرد: با افزایش مصرف، عدم توازن در تولید و تقاضا و همچنین شدت یافتن قاچاق سوخت، نیاز به بازنگری در الگوی کنونی بیشتر از هر زمانی احساس می‌شود. در این راستا، طرح «تخصیص بنزین به افراد بر اساس کد ملی» به‌عنوان یکی از پیشنهادات کلیدی مطرح شده است؛ طرحی که می‌تواند از نظر عدالت اجتماعی مؤثر باشد و همچنین به تقویت امنیت انرژی کشور از منظر پدافند غیرعامل کمک کند. در این راستا، در یک گفت‌وگو، یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به تحلیل ابعاد این طرح، مزایای عملیاتی و ملاحظات مراحل آن پرداخته است.
این نماینده مجلس با تأکید بر ساختار ناعادلانه تخصیص بنزین در الگوی کنونی گفت: در حال حاضر، یارانه بنزین به خودروسواری تعلق می‌گیرد و نه به افراد؛ به همین علت، افرادی که چندین خودرو دارند، یارانه بیشتری می‌گیرند در حالی که کسانی که ماشین ندارند یا از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند، سهمی از این یارانه ملی ندارند. این وضعیت نه تنها ناعادلانه است، بلکه مانع صرفه‌جویی کارآمد می‌شود و احتمال بروز شکاف‌های اجتماعی را افزایش می‌دهد.
او تصریح کرد: طرح تخصیص بنزین بر اساس کد ملی به منظور تحقق عدالت در مصرف و بازگرداندن یارانه انرژی به مردم طراحی شده است. براساس این طرح، هر شهروند ایرانی که دارای کد ملی است، سهمیه مشخصی از بنزین یارانه‌ای خواهد داشت که می‌تواند آن را استفاده کند یا از طریق سامانه‌ای امن و هوشمند به فروش برساند. این روش، نه تنها مصرف را هدفمند می‌سازد بلکه مردم را به عنوان شریک و ناظر در مصرف انرژی مشارکت می‌کند.
او با اشاره به تجربیات گذشته خاطرنشان کرد: در زمان جنگ و بحران، یکی از چالش‌های اصلی، تشکیل صف‌های طولانی و بی‌نظم برای دریافت بنزین بود؛ صف‌هایی که هم موجب نارضایتی عمومی می‌شد و هم کارایی دولت در مدیریت اضطراری سوخت را تضعیف می‌کرد. حال اگر سهمیه بنزین به‌صورت فردی و مشخص به مردم داده شود و آن‌ها مطمئن باشند که سهمیه آنان محفوظ است و از بین نمی‌رود، از نظر روانی و اجرایی، نظمی بهتر شکل می‌گیرد و بحران‌ها به‌طور مؤثرتری مدیریت می‌شوند. این مسئله به لحاظ پدافند غیرعامل نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
او افزود: اجرای چنین طرحی بدون شک باید با تدبیر و به‌صورت مرحله‌ای انجام شود. پیشنهاد ما این است که ابتدا این طرح به‌صورت آزمایشی با ویژگی‌های جمعیتی و جغرافیایی متنوع پیاده‌سازی شود. در این مرحله، نقاط ضعف فنی، پاسخ‌های اجتماعی، کارآیی سیستم‌ها و میزان تأثیرگذاری مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس بر اساس نتایج آن، می‌توان نسخه نهایی طرح را به‌تدریج در سطح ملی عملیاتی کرد. تجارب گذشته نشان داده که سرعت در اجرا ممکن است منجر به چالش‌هایی شود؛ لذا این بار باید با احتیاط و تدبیر پیش رفت.
این نماینده مجلس در ادامه اظهار داشت: طرح «بنزین به کد ملی» می‌تواند ابزاری مهم برای کاهش قاچاق سوخت نیز باشد. در صورتی که سهمیه به هر فرد اختصاص یابد و از طریق سامانه‌های هوشمند قابلیت ردیابی داشته باشد، امکان انحراف در زنجیره توزیع به‌طرز قابل توجهی کاهش خواهد یافت. همچنین، اگر مازاد سهمیه قابلیت فروش را داشته باشد، دیگر انگیزه‌ای برای قاچاق باقی نمی‌ماند، چرا که هر فرد می‌تواند سهمیه‌اش را به شکل قانونی و رسمی به بازار عرضه کند و از سود آن بهره‌برداری کند.
او افزود: از منظر اقتصادی نیز، این مدل می‌تواند به کاهش عدم توازن بین مصرف و تولید بنزین منجر شود. امروز ایران با وجود ظرفیت‌های پالایشگاهی بالا، به دلیل رشد بی‌رویه مصرف، ناگزیر به واردات بنزین شده است. اگر مصرف به‌درستی مدیریت شود، نه تنها نیاز به واردات کاهش خواهد یافت بلکه امکان صادرات بخشی از تولید نیز وجود دارد که به کسب درآمد ارزی کمک می‌کند. در شرایط تحریمی، این موضوع به‌طور خاص مزیت استراتژیک به شمار می‌آید.
در انتها، نماینده مجلس تأکید کرد: موفقیت این طرح به همراهی دولت، مجلس، نهادهای فنی و از همه مهم‌تر مردم بستگی دارد. شفافیت، اطلاع‌رسانی دقیق و طراحی زیرساخت‌های ساده و متناسب با نیازهای مردم، کلید اجرای موفق آن خواهد بود. ما باید درک کنیم که تغییر مدل تخصیص یارانه، اگر عادلانه، مرحله‌ای و با مشارکت مردم صورت پذیرد، نه تنها نارضایتی ایجاد نمی‌کند بلکه می‌تواند به تقویت سرمایه اجتماعی و افزایش تاب‌آوری کشور در برابر بحران‌ها بیانجامد.
او در پایان تصریح کرد: به‌طور خلاصه؛ تخصیص بنزین بر اساس کد ملی، گامی رو به جلو به سوی تحقق عدالت اجتماعی، کاهش قاچاق و مدیریت هوشمند مصرف است؛ راه حلی که در مواقع بحرانی مانند جنگ، با شفافیت در مورد سهمیه هر فرد، مانع از شکل‌گیری صفوف طولانی می‌شود.
۲۱۷
