دلایل تشکیل صف‌های فروش در زمان جنگ چیست؟

به نقل از نبض بورس، هدف اطلاع‌رسانی این رسانه به سرمایه‌گذاران باعث شده تا به شناسایی عناصر هیجانی و روانی که موجب اختلال در نظم بازار می‌شوند بپردازد، چرا که فعالیت اصلی بازار سهام، اعطای منفعت به افراد و تجمع سرمایه به منظور توسعه‌ی اقتصادی است. در این راستا، با استناد به تحقیقات علمی معتبر، رفتار جمعی و علل ظهور آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

رفتار جمعی چیست؟

رفتار جمعی، یا به عبارت دیگر، عمل کردن به‌صورت گروهی به مفهوم تبعیت از یک شاخص خاص (مانند بازده کل بازار، عملکرد یک صنعت معین، جهش‌های نرخ تورم، اخبار بین‌المللی و…) بدون توجه به ریسک‌ها است. به‌طور قابل توجهی مشاهده می‌شود که پس از انتشار خبری درباره صنایع پتروشیمی یا بازدهی یک صندوق طلا، به سرعت صف خرید شکل می‌گیرد و قیمت سهام مرتبط به‌طور چشمگیری افزایش می‌یابد. مثالی دیگر نیز اخبار جنگ است که موجب می‌شود افراد بدون در نظر گرفتن سودآوری سبد سهام خود در درازمدت، به سرعت صف فروش به‌وجود آورده و دارایی‌های خود را به بازارهای دیگر منتقل کنند. این نوسانات مالی در تحلیل تکنیکال و بنیادی جایی ندارد و ریشه آن رفتار افراد است.

عوامل مؤثر بر رفتار جمعی در بورس تهران چیست؟

طبق یافته‌های پژوهشگران، عوامل اقتصادی، سیاسی، وضعیت روانی بازار، شفافیت در اطلاعات شرکت‌ها و عوامل فردی در شکل‌گیری رفتار جمعی نقش دارند. اما کدام یک از این عوامل در ذهن سرمایه‌گذاران بارزتر است؟

در جدیدترین تحقیق انجام شده توسط خانم قلعه دره و همکاران، مولفه‌های اثرگذار با تحلیل پرسشنامه‌های ۳۰ کارشناس اقتصاد و بورس و ۴۰۰ پرسشنامه از کارگزاری‌های تهران به ترتیب اهمیت معرفی گردیدند:

•    تحریم‌ها
•    نرخ ارز
•    نظرات کارگزاران و شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری
•    آگاهی از ریسک و بازار سهام مربوطه
•    اعتماد به نفس

نکته حائز اهمیت در نتایج این تحقیق، دیدگاه سرمایه‌گذاران نسبت به شرایط اقتصادی-سیاسی و میزان ریسک‌پذیری فردی آنهاست.

برای درک عمیق‌تر ماهیت رفتار جمعی، نبض بورس با انتخاب یک تحقیق دیگر که از روش‌های تحلیلی و فرضیات متفاوتی برخوردار است، به بیان علت‌های انحراف رفتاری سرمایه‌گذاران از نگاهی دیگر می‌پردازد. دکتر سعیدی، استادیار مدیریت و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی تهران، با بهره‌گیری از تکنیک‌های آماری نشان داد که رفتار جمعی در بورس تهران وجود دارد و از نرخ تورم، ارزش معاملات و ارزش کل بازار ناشی می‌شود. به عبارتی دیگر، افراد با مشاهده نرخ‌های تورم، سرمایه خود را به سمت فعالیت‌های مولدتر سوق می‌دهند و یا با دیدن رشد بازار سهام و سبزپوشی تابلوها، به سمت بازار سرمایه هجوم می‌آورند.

راهکارهای کنترل رفتار جمعی چیست؟

در تمام بازارهای سهام جهان، رفتار جمعی وجود دارد، اما شدت و میزان آن متفاوت است. بازارهایی که دارای اطلاعات شفاف و قوانین و مقررات کارآمد هستند و همچنین سرمایه‌گذاران به آنها اطمینان دارند، معمولاً رفتار جمعی ضعیف‌تری را از خود بروز می‌دهند. بورس تهران به سبب نوسانات اقتصادی کلان و تورم مزمن که منجر به افزایش هزینه‌های سرمایه‌گذاری می‌شود، بیشتر در معرض این نوع رفتار قرار دارد. امیدواریم با ایجاد ثبات نسبی در اوضاع اقتصادی و اجرای سیاست‌های مالی و پولی مناسب، اعتماد مردم به بازار سهام افزایش یابد. همچنین افراد باید با ارتقاء دانش سرمایه‌گذاری خویش، از پیروی از حرکات جمعی بورس پرهیز کرده و با دقت سبد سهام خود را مدیریت نمایند.