چگونه می‌توان بورس را از بحران جنگ نجات داد؟/ راه‌حل تعطیلی یا کاهش دامنه نوسان؟

بازار سرمایه در حال حاضر نقش کلیدی در دنیای اقتصادی ایفا می‌کند؛ جایی‌که منابع مالی سرمایه‌گذاران، اعتماد عموم و اقتدار ملی، همگی به یک‌دیگر وابسته‌اند و نیازمند تدابیر هوشمندانه، اتحاد و تصمیمات قاطع هستند.

بورس نیوز:

بازار سرمایه و ضرورت تصمیم‌گیری قاطع از طرف رئیس سازمان بورس

در پی تجاوزات علنی و خشونت‌آمیز رژیم صهیونیستی به خاک میهن‌مان و با اعلام مواضع قاطع از جانب مقام معظم رهبری در پاسخ به این مهاجمات، اقتصاد کشور به فاز جدیدی از تنش‌های ژئوپلیتیکی وارد شده است؛ وضعیتی که بدون شک تأثیر مستقیم و روشنی بر عملکرد فعالان بازارهای مالی دارد.

در این فضا که شایعات و تحلیل‌های متناقض فضای مجازی را غرق کرده و در کنار اخبار رسمی، موجب اضطراب و تردید میان سرمایه‌گذاران شده است، بازار سهام در مرکز هیجان و نامتعادلی نقدینگی گرفتار آمده است. روند انتقال برخی از سرمایه‌ها از سهام به دارایی‌های مطمئن‌تر همچون طلا و ارز، برای فعالان بازار امری آشناست؛ اما مساله نگران‌کننده سرعت این انتقال و حجم فشارهای فروش در این مقطع حساس است که در صورت عدم دخالت مؤثر و تدبیر، ممکن است به اعتماد عمومی آسیب جدی برساند.

همچنین نباید فراموش کرد که یکی از دستاوردهای بارز بازار سرمایه در سال‌های اخیر، توسعه ابزارهای پوشش ریسک نظیر صندوق‌های طلا بوده است. سرمایه‌گذاران این صندوق‌ها معمولاً به‌دنبال حفظ ارزش دارایی‌های خود در شرایط تورمی و اوضاع نامشخص امنیتی و سیاسی هستند. اگر بازار سرمایه به‌طور کامل بسته شود و تجارت صندوق‌های طلا و اوراق بهادار متوقف گردد، عملاً راهی برای حفاظت از سرمایه‌ها حذف خواهد شد و شکاف قیمتی عمیقی بین بازار آزاد طلا و قیمت گواهی‌های قابل معامله در بورس کالا ایجاد می‌شود؛ شکافی که نه تنها موجب ضرر مالی می‌گردد بلکه به نابودی اعتبار بلندمدت سرمایه‌گذاران منجر خواهد شد.

از این رو، در ساعات اخیر، تعداد زیادی از فعالان بازار، کارشناسان و سهامداران خرد در فضای رسانه‌ای خواستار آن شده‌اند که سازمان بورس به‌عنوان نهاد اصلی بازار سرمایه، تصمیماتی قاطع، شفاف و سریع برای حمایت از منافع جمعی اتخاذ کند. با اینکه بخشی از سهامداران به‌درستی بر این اعتقادند که برای کنترل موج فروش هیجانی، بهتر است بازار به‌طور موقت متوقف شود، اما تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد که بسته شدن طولانی مدت بازار در نهایت منجر به بازگشایی سخت‌تری خواهد شد و شوک روانی جدیدی به سرمایه‌گذاران خواهد زد.

در این شرایط دشوار، بهترین رویکرد ترکیبی از مدیریت آرامش روانی، به‌کارگیری ابزارهای محدودکننده هیجان و تدوین سیاست‌های حمایتی هدفمند است. به‌عنوان مثال، اگر میزان التهاب در دو روز نخست هفته به‌شدت افزایش یابد، می‌توان بازار سهام را برای چند روز به‌طور محدود تعطیل کرد تا فضا دوباره به حالت عادی بازگردد. همزمان با این تصمیم، سیاست‌گذاران باید با کاهش دامنه نوسان و نظارت دقیق بر نمادهای پرریسک، از وقوع صف‌های فروش ناگهانی جلوگیری کنند و مجال بازگشت تدریجی اعتماد را به معامله‌گران بدهند.

در این بین، نقش صندوق‌های تثبیت بازار و صندوق توسعه به‌مراتب پررنگ‌تر شده است. ورود مؤثر این صندوق‌ها به نمادهای بنیادی و سهام معتبر، پیامی روشن به سرمایه‌گذاران خواهد داد که بازار سرمایه در شرایط بحرانی نیز پشتیبانی نهادینه‌ای دارد و سرمایه مردم به حال خود رها نخواهد شد.

نکته دیگر این است که در عین محدودسازی بخش سهام برای جلوگیری از سقوط‌های غیرمعقول، باید صندوق‌های درآمد ثابت و صندوق‌های طلا فعال باقی بمانند تا سرمایه‌گذاران امکان نقدشوندگی دارایی‌های امن خود را داشته باشند. مسدودسازی این ابزارها عملاً شکاف عمیقی میان بازار رسمی و بازار آزاد ایجاد کرده و نه تنها نوسان قیمت‌ها را کنترل نمی‌کند بلکه تلاطم را شدت می‌بخشد و موجب بی‌اعتمادی خواهد شد.

اکنون سازمان بورس و سیاست‌گذاران مالی کشور در برابر آزمونی حساس و سرنوشت‌ساز قرار دارند. تصمیماتی که این روزها در جهت مدیریت بازار گرفته می‌شوند، نه تنها یک دستور اداری، بلکه پیامی ملی به جامعه سرمایه‌گذاران است:

حمایت از دارایی مردم به معنای حفظ اعتماد ملی است

بدون شک مردم ایران همان‌طور که در حوزه‌های نظامی و سیاسی با قدرت ایستادگی کرده‌اند، در عرصه اقتصادی نیز با اتحاد و تدبیر از چالش‌ها عبور خواهند کرد. کافی است مدیریت بازار سرمایه با درک عمیق از مسئولیت تاریخی خود، راه را برای امنیت دارایی‌ها و حفظ آرامش روانی جامعه هموار نماید. در این مسیر، هم صندوق‌های طلا می‌توانند به‌عنوان پناهگاهی مطمئن عمل کنند و هم بخش سهام می‌تواند با حمایت‌های قوی به زودی به تعادل برسد.

امید است با این رویکرد ملی و حرفه‌ای، در روزهای پایانی خرداد، بازار سرمایه با کمترین آسیب از این بحران عبور کرده و فصلی نو از اعتماد و ثبات برای سهامداران ایرانی رقم بخورد.

صدای فعالان بازار سرمایه از گوشه‌ و کنار بورس نیوز

در روزهای پرتنش اخیر، فعالان بازار سرمایه با پیام‌های روشن و احساسی تلاش کرده‌اند صدای خود را به گوش مسئولان بازار برسانند. گزیده‌ای از این پیام‌ها در ادامه آمده است تا تصویر روشن‌تری از انتظارات جامعه سهامداری در این برهه حساس ارائه شود:

درخواست تعطیلی بازار برای کنترل بحران

بسیاری از فعالان بر این باورند که در شرایط جنگی، ادامه معاملات تنها باعث دامن زدن به صف‌های فروش میلیاردی خواهد شد؛ در حالتی که خریدار وجود ندارد و حقوقی‌ها نیز در صف فروش فعالیت می‌کنند، نقدشوندگی عملاً بی‌معنا خواهد بود. این افراد اعتقاد دارند که در برخی روزها، بهترین سود، در امان ماندن از ضرر است.

نمونه‌ای از پیام‌های ارسال شده

“وضعیت فعلی کاملاً جنگی است. فردا، بازار بورس با هر دامنه نوسانی که باز باشد، فقط صف‌های فروش هزار میلیاردی خواهد داشت! حضور پررنگ حقوقی‌ها در صف فروش را هم در نظر بگیرید! در حال حاضر چیزی به نام نقدشوندگی وجود ندارد، زیرا خریدار نیست. برای هر کسب و کاری، بعضی روزها بزرگ‌ترین و بهترین تصمیم، تعطیلی و در امان ماندن از ضرر است.”

تاکید بر کاهش دامنه نوسان به همراه حمایت حقوقی‌ها

گروه دیگری پیشنهادهای متعادلی را مطرح کرده‌اند؛ مانند تعطیلی موقت یا محدودیت در دامنه نوسان در حد صفر تا مثبت یک درصد، به همراه حضور قوی حقوقی‌ها برای جمع‌آوری فروش‌های هیجانی. به اعتقاد این گروه، این ترکیب هم فرصت نقد شدن سرمایه‌گذاران نیازمند پول نقد را فراهم می‌کند و هم مانع از سقوط آزاد قیمت‌ها خواهد شد. یکی از اعضای این گروه به‌صراحت بیان می‌کند:

تاکید بر کاهش دامنه نوسان به همراه حمایت حقوقی‌ها

گروه دیگری پیشنهادهای متعادلی را مطرح کرده‌اند؛ مانند تعطیلی موقت یا محدودیت در دامنه نوسان در حد صفر تا مثبت یک درصد، به همراه حضور قوی حقوقی‌ها برای جمع‌آوری فروش‌های هیجانی. به اعتقاد این گروه، این ترکیب هم فرصت نقد شدن سرمایه‌گذاران نیازمند پول نقد را فراهم می‌کند و هم مانع از سقوط آزاد قیمت‌ها خواهد شد. یکی از این افراد به‌روشنی می‌گوید:

“بازگشایی بازار در این وضعیت فقط باعث ایجاد هیجان و صف‌های فروش بیشتر می‌شود. بازار باید بسته بماند تا شرایط آرام شود. وقتی هیچ پولی برای جمع‌آوری وجود ندارد، چرا باید بازار را باز کرد؟ “

انتقاد از سکوت سازمان بورس

پس از شهادت سینا سلیمانی، یکی از تحلیلگران بنام بازار سرمایه، برخی پیام‌ها به انتقاد از عدم اطلاع‌رسانی و همدلی سازمان بورس پرداخته‌اند: 

«متأسفانه کوچک‌ترین پیامی از سمت سازمان بورس در زمینه همدردی یا تسلیتی درباره شهادت سینا سلیمانی منتشر نشده است.» 

هشدار نسبت به سوخت رسانه‌ای برای رسانه‌های مغرض

برخی فعالان بازار بر این باورند که باز نگه‌داشتن بازار در اوج شرایط جنگی و بدون وجود حمایت مالی، تنها موجب فراهم آوردن خوراک تبلیغاتی برای رسانه‌های بیگانه می‌شود. این دسته معتقدند که اگر امکان خرید حمایتی وجود ندارد، حداقل بخش سهام باید بسته شود تا مانع موج‌سواری تبلیغاتی شوند.

“آیا شما حاضرید کشور را در جنگ غرق کنید فقط به خاطر این‌که نقدینگی در بازار دارید؟ در این شرایط که احساسات حاکم است، پیش‌بینی می‌شود که صف‌های فروش سنگین خواهند بود. وقتی هیچ پولی برای جمع‌آوری وجود ندارد، بازگشایی بازار سهام تنها خوراک تبلیغاتی برای رسانه‌های غربی خواهد بود. حداقل قسمت سهام را ببندید”.

اشاره به ابزار قانونی برای تعطیلی بازار

چندین سهامدار با استناد به ماده ۳۲ قانون بورس و ماده ۱ دستورالعمل شرایط اضطراری، به مسئولان گفته‌اند: 

طبق ماده ۳۲ قانون بورس و اوراق بهادار و همچنین ماده ۱ دستورالعمل شرایط اضطراری بازار، شما موظف هستید معاملات را تا سه روز کاری متوقف کنید. پیشنهاد می‌شود این هفته به‌طور کلی با تصدیق شورا، معاملات تعطیل شود. شرایط کشور کاملاً جنگی است و باید از ظرفیت‌های قانونی استفاده کنید.

بی‌شک ایران عزیز بار دیگر از این چالش نیز در امان خواهد ماند