شورای عالی صادرات تاثیری بر تجارت کشور نداشته است

بر اساس گزارش خبرنگار مهر، در گام دوم پیش نشست تخصصی همایش ملی راهبردهای توسعه تجارت خارجی ایران، محسن کریمی، که پیشتر به عنوان معاون بین‌الملل بانک مرکزی فعالیت داشته، در خصوص ویژگی‌های خاص اقتصاد ایران عنوان کرد: وضعیت اقتصادی ایران حایز شرایط خاصی است که به درستی در نهادهای کلیدی، به ویژه بانک مرکزی، درک نشده است.

او ادامه داد که برخی افراد در بانک مرکزی بر این باورند که ما تنها به خاطر تحریم‌ها و فشارهای جامع در وضعیت دشواری به سر می‌بریم و این شرایط انتظار می‌رود که به‌زودی برطرف شود، در حالی که شواهد کلی بیانگر این است که این وضعیت موقتی نیست و به نظر می‌رسد که دائماً با چنین مشکلاتی دست‌وپنجه نرم خواهیم کرد، بنابراین ضرورت دارد که برای مدیریتی کارآمد در حوزه ارز و مسائل تجاری، آمادگی لازم را داشته باشیم.

وی درخصوص قراردادهای پولی دوجانبه به این نکته اشاره کرد که زمانی که تصمیم به اقدام در این زمینه گرفتیم، متوجه شدیم که وظایف در بانک مرکزی در بخش‌های مختلف، با توجه به این پیمان‌ها شکل‌ نگرفته‌اند. برای مثال، معاونت ارزی فقط برای تخصیص ارز به واردات تأسیس شده و نهادهایی مانند بانک توسعه صادرات بیشتر به توسعه واردات معطوف هستند، که نشان دهنده این است که در شرایطی که قادر به فروش نفت به آسانی باشیم و ارز آن را در اختیار داشته باشیم، می‌توانیم به راحتی واردات کنیم.

این مقام سابق بانک مرکزی در نمونه‌ای دیگر به سازمان سرمایه‌گذاری خارجی اشاره کرد و گفت که یکی از مدیران پیشین در حوزه اقتصاد کشور به وضوح اذعان داشته که چنین نهادی به رغم وجودش، در جذب سرمایه‌گذاری و ایفای نقش در بازارهای جهانی فعالیت چندانی ندارد و بیشتر به دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری در اقتصاد جهانی از زمان قبل از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است.

کریمی در بخش دیگری از اظهارات خود با انتقاد از رویکرد بانک مرکزی در انجام عملیات مالی مستقیم، اظهار داشت که در هیچ نقطه‌ای از جهان، بانک‌های مرکزی به طور مستقیم وارد عملیات مالی نمی‌شوند و بیشتر به‌عنوان نهادهای نظارتی عمل می‌کنند. معمولاً بانک‌های مرکزی ارتباطات مالی دارند یا با بانک‌های مرکزی دیگر کشورها یا مؤسسات مالی معتبر دنیا روابط مالی برقرار می‌کنند، اما متأسفانه اعتبار بانک مرکزی ما کاهش یافته است. او به صادرات ریالی نیز اشاره کرد و گفت که صادرات ریالی در شرایطی ممکن می‌شود که بتوانیم مشکلات ارزی کشور را متعادل کنیم؛ به عنوان مثال، با محدودیت در واردات کالاهایی مانند وکیوم باتوم یا قیر از کشورهایی نظیر عراق، می‌توانیم به این توازن ارزی دست پیدا کنیم.

در تحلیل خود از سیاست‌های ارزی و تجاری، او بر لزوم هماهنگی میان این دو دسته از سیاست‌ها تأکید کرد و گفت: در کشوری که تحت تحریم قرار دارد مانند ایران، عدم همخوانی میان سیاست‌های ارزی و تجاری می‌تواند مشکلات بسیاری ایجاد کند. در حالی که از نظر ارزی با کشورهایی نظیر چین و افغانستان توازن داریم، این توازن با کشورهایی چون روسیه، عراق و امارات برقرار نیست. با عقد پیمان‌های پولی می‌توانیم به ایجاد توازن با کشور امارات دست یابیم و از وابستگی به آن کشور فاصله بگیریم.

این مقام پیشین بانک مرکزی تأکید کرد که ما هیچ‌گاه در شرایط نرمال قرار نخواهیم گرفت و توقع برای عادی شدن اوضاع و احوال، در واقع یک بازی دو سر باخت است.

در ادامه، احسان قمری، عضو اندیشکده حکمرانی عصر پویا، در مورد مسئله صادرات ریالی اظهار کرد: بانک مرکزی باید گزارش شفاف و روشنی در خصوص ارز ارائه دهد؛ ما از سال ۱۴۰۰ گزارشی در رابطه با بازگشت ارز از سوی بانک مرکزی مشاهده نکرده‌ایم و در حقیقت پدیده‌ای به نام صادرات ریالی وجود ندارد. بانک مرکزی بایستی مواضع خود را به طور واضح و شفاف بیان کند.

او ادامه داد: متأسفانه شورای عالی صادرات نتوانسته است مرکزیت لازم را برای تجارت خارجی فراهم آورد و طبق قانون، تصمیمات این شورا باید به منزله تصمیمات هیئت دولت و رئیس‌جمهور محسوب شوند، اما مشاهده می‌کنیم که در عمل چنین رویه‌ای به چشم نمی‌خورد. بنابراین، برای افزایش قدرت بازدارندگی در شرایط تحریمی، لازم است که شورای عالی صادرات را به درستی احیا کنیم.