تلسکوپ جیمز وب موفق به شناسایی سیاره‌های سرگردانی شده که قابلیت تشکیل منظومه‌های کوچک اختصاصی خود را دارند
با بهره‌گیری از داده‌های تلسکوپ جیمز وب که در فاصله بین اوت و اکتبر ۲۰۲۴ جمع‌آوری شده، گروهی از ستاره‌شناسان به بررسی هشت سیاره آزاد که به‌صورتی آزادانه در فضا حرکت می‌کنند، پرداختند. این اجرام که دارای جرمی معادل پنج تا ده برابر مشتری هستند، در زمره کم‌جرم‌ترین اجرامی قرار می‌گیرند که از ابرهای گازی بزرگ و عظیم به‌وجود می‌آیند. این ابرها به‌خاطر ارتباطشان با پدیده شکل‌گیری ستاره‌ها، غالباً به‌عنوان «زایشگاه ستاره‌ای» شناخته می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
این سیاره‌های آزاد به دلیل عدم جمع‌آوری جرم کافی برای شروع واکنش‌های همجوشی هسته‌ای در هسته خود، نتوانسته‌اند به ستاره‌های کامل مبدل گردند. شایان ذکر است که این اجرام نباید با کوتوله‌های قهوه‌ای اشتباه گرفته شوند، چرا که کوتوله‌های قهوه‌ای اجرام زیرستاره‌ای بسیار سنگینی هستند که ده‌ها برابر مشتری وزن دارند و همچنان قادر به آغاز فرآیند همجوشی هسته‌ای نیستند؛ به همین دلیل به‌آنها عناوین «ستاره‌های ناکام» اطلاق شده است.
در این پژوهش، ستاره‌شناسان توانستند تابش‌های اضافی در طیف فروسرخ را از سیاره‌های سرگردان شناسایی کنند که نشان‌دهنده وجود شش سیاره دارای تابش‌های مرتبط با گرد و غبار گرم بود. این نشانه‌ها حاکی از وجود دیسک یا ابر گازی و غباری در اطراف این سیارات هستند.
این یافته به‌تنهایی غیرعادی نیست و پیشتر نیز دیسک‌هایی در اطراف سیاره‌های سرگردان شناسایی شده بودند. این دیسک‌ها که به‌عنوان قرص‌های پیش‌سیاره‌ای شناخته می‌شوند، به مناطقی اطلاق می‌شود که گرد و غبار متراکم در آن‌ها تجمع یافته و زمینه‌ساز شکل‌گیری سیاره‌ها بوده‌اند.
با این حال، براساس شواهدی همچون وجود ذرات سیلیکاتی که در حال رشد و کریستالیزه‌شوند، دیسک‌های پیرامون این سیاره‌های سرگردان در واقع نمایانگر مراحل ابتدایی و حیاتی فرایند شکل‌گیری سیاره‌ها هستند. این ذرات غبار قابلیت چسبیدن به یکدیگر را دارند و می‌توانند خرده‌سیاره‌ها را شکل دهند؛ اجرام نسبتاً بزرگی که اجزای اصلی یک سیاره جوان به‌شمار می‌آیند.
به ادعای نویسندگان، برای نخستین بار است که وجود دانه‌های سیلیکاتی در اطراف ماده‌ای با جرم سیاره‌ای شناسایی می‌شود. نتایج این مطالعه با تحقیق قبلی آن‌ها همسو است، که مؤید این نکته بود که دیسک‌های سیاره‌های سرگردان ممکن است میلیون‌ها سال باقی بمانند و زمان کافی برای تشکیل دنیای اولیه را فراهم آورند.
الکس شولز، یکی از نویسندگان و ستاره‌شناس دانشگاه سنت اندروز، در گزارشی بیان کرد: «این تحقیقات نشان می‌دهند که اجرام با جرمی مشابه به سیاره‌های غول‌پیکر ممکن است قابلیت ایجاد منظومه‌های سیاره‌ای کوچکی را داشته باشند. مسلماً این سیستم‌ها می‌توانند شبیه به منظومه شمسی باشند، اما در مقیاس کوچکتر، با جرمی کمتر از یک‌صدم و ابعاد کوچکتر. هنوز مشخص نیست که آیا چنین منظومه‌هایی واقعاً وجود دارند یا خیر.»
نکته جالب این است که شاید نیاکان ما در پرتو دیدگاه زمین‌محور خود، به اشتباه منظومه‌ای را تصور کرده‌اند.
این پژوهش برای انتشار در نشریه استرونومیکال ژورنال مورد قبول واقع شده است.
