با کشورهای برتر در زمینه ذخایر گاز جهان آشنا شوید/ آیا ایران به اندازه آمریکا ذخایر گاز دارد؟

مرجان احمدی: کشورهای مختلف در نقاط جغرافیایی مختلف، با توجه به ویژگی‌های طبیعی، فنی و اقتصادی خود از منابع متنوعی نظیر سوخت‌های فسیلی، انرژی‌های تجدیدپذیر، انرژی هسته‌ای و منابع آبی به‌منظور تولید انرژی استفاده می‌کنند. در این بین، «گاز طبیعی» به عنوان کم‌ضررترین سوخت فسیلی شناخته می‌شود و به‌دلیل قیمت رقابتی‌اش در مقایسه با سوخت‌های مایع، برای کشورهای برخوردار از این منبع انرژی، انتخابی مناسب محسوب می‌شود.

علاوه بر این، وجود چنین منبع انرژی باعث کاهش هزینه‌های تولید انرژی در هر کشوری می‌شود و همچنین این امکان را فراهم می‌آورد که از طریق صادرات آن کسب‌وکارهای پربازده‌ای ایجاد گردد. البته، صرفاً داشتن گاز طبیعی و نبود برنامه‌ریزی صحیح و مدیریت کارآمد می‌تواند موجب عدم تحقق توسعه و حتی ناکافی بودن برای تامین نیازهای داخلی یک کشور گردد.

رتبه بالاتر ایران نسبت به آمریکا، چین و عربستان

طبق بررسی‌های انجام‌شده توسط نشریه Oil & Gas Journal و با استناد به داده‌های اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده (EIA)، در جدیدترین گزارش خود، ۱۰ کشور با بیشترین ذخایر اثبات‌شده گاز طبیعی در سطح جهان تا سال ۲۰۲۵ را معرفی کرده است.

این ده کشور شامل روسیه، ایران، قطر، ایالات متحده آمریکا، ترکمنستان، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، چین، نیجریه و ونزوئلا هستند که در مجموع، ۸۳ درصد از کل ذخایر جهانی گاز طبیعی را در اختیار دارند، به عبارتی، بیش از چهارپنجم ذخایر گاز طبیعی کره زمین.

گزارش‌های منتشر شده نشان می‌دهد که روسیه با ذخایر اثبات‌شده‌ای به میزان ۱۶۸۸ تریلیون فوت مکعب، بزرگ‌ترین دارنده گاز طبیعی در جهان است. ایران با ۱۲۰۰ تریلیون فوت مکعب در مقام دوم و قطر با ۸۴۳ تریلیون فوت مکعب در رتبه سوم قرار دارند. همچنین ایالات متحده و ترکمنستان به ترتیب با ۶۱۵ و ۴۰۰ میلیارد مترمکعب در مکان‌های چهارم و پنجم قرار گرفته‌اند.

به طور کلی، حدود ۷۰ درصد از ذخایر گاز طبیعی جهانی در این پنج کشور متراکم شده است.

آمریکا در صدر جدول

بر اساس آخرین آمار تولید گاز طبیعی در سال ۲۰۲۳ و با توجه به پیش‌بینی کارشناسان که تغییر زیادی را نشان نمی‌دهد، ایالات متحده به عنوان بزرگترین تولیدکننده گاز طبیعی در جهان شناخته می‌شود و تقریبا یک‌چهارم تولید گاز طبیعی جهانی را به خود تخصیص داده است.

در دهه گذشته، تولید گاز طبیعی در آمریکا به دلیل افزایش هزینه‌های زغال‌سنگ و نوآوری‌های فناوری در استخراج، نظیر حفاری افقی و شکست هیدرولیکی، بیش از ۳۵۰ میلیارد مترمکعب افزایش یافته است.

علاوه بر تولید، ایالات متحده بزرگ‌ترین مصرف‌کننده گاز طبیعی نیز محسوب می‌شود. در سال ۲۰۲۳، نیاز به گاز طبیعی در این کشور به ۸۸۶.۵ میلیارد مترمکعب رسید که بیشتر آن به منظور گرمایش منازل و تولید برق مورد استفاده قرار گرفته است.

در نیمه اول سال ۲۰۲۲، گزارش رویترز نشان داد که آمریکا به دلیل افزایش صادرات به اروپا به خاطر جنگ روسیه و اوکراین، عنوان بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع (LNG) را به دست آورد و این جایگاه را همچنان حفظ کرده است.

دومین تولیدکننده و صادرکننده

با اینکه روسیه بیشترین ذخایر گاز در جهان را در اختیار دارد، اما هم‌اکنون به عنوان دومین تولیدکننده و دومین صادرکننده بزرگ گاز طبیعی در سطح جهانی شناخته می‌شود. اتحادیه اروپا برنامه دارد تا سال ۲۰۲۷ واردات گاز طبیعی از روسیه را به دلیل درگیری‌های این کشور با اوکراین قطع کند.

بر اساس گزارش‌های اتحادیه اروپا، در سال ۲۰۲۳، روسیه تنها ۱۴ درصد از نیاز گاز طبیعی کشورهای عضو را تامین کرده است، در حالی که این رقم در سال ۲۰۲۱ حدود ۴۵ درصد بود.

از سوی دیگر، روسیه تجارت انرژی خود را به سمت شرق معطوف کرده و در حال حاضر چین و هند بازارهای اصلی صادرات گاز طبیعی این کشور را تامین می‌کنند.

ایران و تولید ۶ درصدی گاز جهان

ایران به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ گاز طبیعی در سطح جهانی، حدود ۶ درصد از کل تولید گاز جهانی را در اختیار دارد. هرچند ایران در رتبه دوم جهانی از نظر ذخایر گاز طبیعی قرار دارد، اما زیرساخت‌های گازی آن نسبت به دو تولیدکننده اصلی دیگر نسبتاً عقب‌تر است.

طی دهه گذشته، ایران تولید گاز طبیعی خود را سه برابر کرده و به بزرگ‌ترین تولیدکننده در خاورمیانه تبدیل شده است. ایران و قطر به طور مشترک از بزرگ‌ترین میدان گاز طبیعی جهان (پارس جنوبی) بهره‌برداری می‌کنند. با این حال، کمبود گاز به ویژه در فصول سرد سال، به عنوان یک چالش اساسی برای دولت جمهوری اسلامی مطرح شده و به تعطیلی موقت مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات دولتی منجر گردیده است.

رتبه‌های بعدی در تولید گاز طبیعی به ترتیب به چین، کانادا، قطر، استرالیا، عربستان سعودی، نروژ و الجزایر تعلق دارد.

تحلیل لیست ۱۰ کشور با بیشترین ذخایر و تولیدکنندگان گاز طبیعی در جهان به وضوح نشان می‌دهد که استفاده موثر از منابع موجود به مراتب مهم‌تر از در اختیار داشتن منابع فراوان است.

(*یک تریلیون معادل ۱۰۰۰ میلیارد و یک کوادریلیون معادل ۱۰۰۰ تریلیون در نظر گرفته می‌شود.)

۲۲۳۲۲۳