گنج‌یابان به جستجوی گنج در این شهر تاریخی استان فارس پرداخته‌اند و آثار تخریب زیادی به جا گذاشته‌اند
در منطقه سرمشهد کازرون در استان فارس، شهری تاریخی به نام غندجان واقع شده است. این شهر در منابع معتبر تاریخی به عنوان یکی از نقاط جدا نشده از مسیرهای ارتباطی دوران ساسانی و پیش از آن یاد شده است. از سمت شرق به غرب، این شهر به گور فیروزآباد و از شمال به جنوب به شهر استخر و محوطه‌های نزدیک خلیج فارس نظیر سیراف مرتبط بوده است. محسن عباسپور، فعال در عرصه میراث فرهنگی، درباره این موقعیت رفیع غندجان و آسیب‌های وارده از سوی حفاران غیرمجاز، با ایسنا گفت‌وگو کرده است.
ایسنا گزارش داد: این فعال یادآور شد که شهری که می‌تواند به مکانی با اهمیت برای کاوش‌های علمی تبدیل شود و رازهای بسیاری از تاریخ ایران را فاش کند، در سال‌های اخیر از حضور سازمان‌یافته باستان‌شناسان بهره‌مند نشده و اقداماتی در راستای محصور کردن یا تامین امنیت آن به حداقل رسیده است. همچنین، اقدامات حفاظتی انجام گرفته تا به امروز تنها به گشت‌زنی‌های معمول و پراکنده محدود بوده و تخلفات در زمینه حفاری غیرمجاز در آن به طور مداوم گزارش شده است.
عباسپور در تماسی که دو بار از این محدوده انجام داد، بیان کرد: در بازدیدی که در فروردین ۱۴۰۴ از شهر باستانی غندجان داشتم، با حفاری‌های جدید و غیرمجاز زیادی مواجه شدم. در یکی از این موارد، دو گودال به عمق تقریباً یک و نیم متر در نزدیکی کوشک بهرام حفر شده بودند و در اطراف این گودال‌ها، خرده سفال‌های بسیاری دیده می‌شد که گویی در نتیجه حفاری، از خاک بیرون آمده و توسط افراد سودجو جمع‌آوری شده‌اند.
یکی از گودال‌های حفر شده در نزدیکی کوشک بهرام
او در تاریخ ۱۲ مردادماه ۱۴۰۴ دوباره از این منطقه بازدید کرد و به آخرین مشاهداتش اشاره کرد: در دو بخش از این شهر (حدود ۳ هکتار از این محوطه چند صد هکتاری) و از خلال نظارتی که انجام دادم، ۴۲ گودال جدید حفر شده توسط حفاران غیرمجاز شناسایی گردید. با توجه به اینکه بررسی من به صورت کلی معطوف به اقدامات اخیر بوده، می‌توانم به طور قطعی بگویم تعداد این گودال‌ها بسیار بیشتر از این مقدار است. تازه بودن خاک‌های خارجی و عدم ظهور گیاه در اطراف حفر شدگان نشان می‌دهد که این حفاری‌ها تنها در هفته‌های اخیر صورت گرفته‌اند. نوع و توزیع این گودال‌ها نشان می‌دهد که فرد یا افرادی با استفاده از دستگاه‌های فلزیاب به این‌جا آمده و برای دستیابی به اشیاء تاریخی، اقدام به حفر کرده‌اند.
گودال‌هایی که به تازگی در این محوطه باستانی به طور غیرمجاز حفر شده‌اند.
او ادامه داد: کوشک بهرام در بخش شرقی این شهر باستانی واقع شده و بر اساس مطالعات سفال‌شناسی و شواهد متعدد، تعلق آن به دوره ساسانی مورد تأیید قرار گرفته است و وسعت آن به ۹۵۴ هکتار می‌رسد، به عبارتی بزرگتر از هفت برابر شهر باستانی بیشاپور می‌باشد.
نمایی از کوشک بهرام در غندجان
عباسپور بیان کرد: طی سال‌های اخیر، تعدادی از باستان‌شناسان و محققان، از جمله مرتضوی، ابراهیمی و قاسمی، در این منطقه مطالعات پراکنده‌ای انجام داده‌اند که نتایج آن‌ها در نشریات علمی منتشر شده و ظرفیت‌های چشمگیری در زمینه باستان‌شناسی آن را نمایش می‌دهد. لذا در صورتی که اهتمام بیشتری به این شهر باستانی معطوف شود و تیم‌های باستان‌شناسی، مرمت و حفاظت در آن مستقر شوند، غندجان قادر است به عنوان یکی از محوطه‌های مهم تاریخی به مجموعه جهانی منظر باستانی ساسانی فارس افزوده شود و از تخریب‌های بیشتر آن جلوگیری به عمل آید.
این گودال‌های جدید در طی بازدید مردادماه شناسایی شده‌اند.
این فعال میراث فرهنگی به تخریب‌هایی که این کشور با آن روبه‌رو شده است، اشاره کرد و افزود: متأسفانه برای سال‌های متمادی، تهدیدات متعدد، این مکان و آثار باستانی مدفون در آن را تحت تأثیر قرار داده و در مواردی به آسیب‌های غیرقابل جبرانی انجامیده‌اند. در چندین مورد، حفاران سودجو به قدری احساس امنیت کرده‌اند که با استفاده از بیل مکانیکی به تخریب آثار این شهر پرداخته و دست به حفاری غیرمجاز زده‌اند. علاوه بر حفاری‌های غیرمجاز، گسترش اراضی زراعی، عبور بدون نظارت زیرساخت‌ها و تأسیسات نظیر جاده‌ها، خطوط انتقال آب و برق، آسیب‌های بیشتری بر آثار باستانی این شهر وارد کرده است.
او به شرح آثاری که تا به امروز در شهر غندجان شناسایی شده است پرداخت و گفت: در ناحیه شرقی این شهر باستانی، کتیبه‌ای با خط پهلوی و نقش برجسته‌ای از بهرام دوم وجود دارد که هردو در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند. به علاوه، بخش‌هایی از بناهای دیگری نیز از زیر خاک بیرون مانده‌اند که شامل کوشک بهرام، تُل نقاره و تُل خندق هستند.
نقش برجسته بهرام دوم و کتیبه کرتیر به خط پهلوی در منطقه غربی شهر
عباسپور خاطرنشان کرد: ما بارها از وقوع آسیب‌های متعدد به این شهر باستانی خبر داده‌ایم؛ اما با این حال، وسعت این محوطه و کمبود نیروهای حفاظتی این امکان را فراهم کرده است که این مکان به هدفی برای فعالیت‌های سودجویان و حفاران غیرمجاز تبدیل شود. به اندازه‌ای که در حال حاضر، گودال‌ها و نشانه‌های بسیاری از حفاری‌های غیرمجاز در سرتاسر غندجان مشهود است. از این رو، ضرورت دارد وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در راستای قوانین موجود، هر چه سریع‌تر با محصور کردن و ایجاد حفاظت در حریم و عرصه این شهر باستانی، طرح‌های جامع حفاظتی برای آن تهیه و اجرایی نماید. همچنین، ضروری است با حضور دائمی نیروهای میراث فرهنگی در این شهر باستانی، زمینه را برای فعالیت‌های علمی باستان‌شناسان مهیا سازند.
این تصاویر مربوط به فروردین و مردادماه ۱۴۰۴ است.
۴۷۲۳۶
