توصیه به توجه جدی به خاموشی‌های غیرمنتظره نیروگاه‌های صنعتی و بی‌توجهی سیاست‌گذاران در مدیریت انرژی کشور
جناب آقای رئیس جمهور! خواهشمندم شخصاً این موضوع را مطالعه فرمایید:
در میانه تابستان گرم و با افزایش ناترازی در تأمین برق، یکی از ظرفیت‌های نهفته و مهم تولید برق در کشور به شکلی جدی از چرخه خارج شده و از سوی وزارت نیرو هیچ اقدام مؤثری برای بازگرداندن آن به مدار مشاهده نمی‌شود: نیروگاه‌های خودتأمین صنایع و تولید پراکنده (DG).
واقعیت تلخی که در این زمینه وجود دارد این است که از ۴۵۰ مگاوات ظرفیت، تنها ۱۳ مگاوات در دسترس شبکه برق قرار گرفته است!
بر اساس آمار رسمی منتشر شده در تیرماه امسال، که در تصویر زیر مشهود است، از کل تقریباً ۴۵۰ مگاوات ظرفیت اسمی نیروگاه‌های خودتأمین صنعتی، فقط ۱۸۰ مگاوات فعال شده و از این مقدار، به طور دقیق فقط ۱۳ مگاوات به شبکه سراسری اضافه گردیده است. این بدان معناست که بیش از ۹۵ درصد از این ظرفیت، عملاً بلااستفاده باقی مانده است.
آقای رئیس جمهور!
مسئله کلیدی اینجاست: در شرایطی که نیروگاه‌های فرسوده دولتی با حداکثر فشار در مدار نگه داشته می‌شوند و کشور در آستانه خاموشی قرار دارد، چرا این ظرفیت‌های موجود در صنایع بهره‌برداری نمی‌شود؟
یکی از دلایل اصلی به اقتصاد معیوب برق، نقش خاموشی سرمایه‌ها برمی‌گردد!
اما حقیقت تلخی که در مدیریت و سیاست‌گذاری اقتصادی و تعرفه‌ای وجود دارد، قابل انکار نیست.
سوخت مورد استفاده در این نیروگاه‌ها به قیمت بالایی محاسبه می‌شود، در حالی که برق تولیدی آن‌ها با قیمتی بسیار پایین و غیرواقعی خرید می‌شود؛
صنایع هیچ انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در حفظ و بهبود نیروگاه‌های خودتأمین ندارند؛
تسویه‌های مالی از سوی وزارت نیرو ماه‌ها به تأخیر افتاده و وعده‌ها به صنایع، تنها روی کاغذ باقی مانده است؛
و نکته مهم‌تر، هیچ بازار برق فعالی برای خرید برق این واحدها در زمان اوج مصرف وجود ندارد.
بنابراین، صنایع مشاهده می‌کنند که تولید برق به طور غیرقابل اقتصادی و زیان‌آور است و در نتیجه بسیاری از آن‌ها عملاً نیروگاه‌های خود را خاموش یا در حالت حداقلی نگه داشته‌اند.
آقای رئیس جمهور، DG یا تولید پراکنده در کشور در وضعیت مرگ قرار دارد!
اگر این روند ادامه یابد، شبکه برق کشور بیشتر و بیشتر به نیروگاه‌های بزرگ، کهنه و دور از بار وابسته شده و در لحظات بحران، مثلاً در تابستان و زمستان، هیچ ذخیره‌ای در شبکه باقی نخواهد ماند.
به زبان ساده، تولید پراکنده به حال خود رها شده و این به معنای آسیب‌پذیری و شکنندگی شبکه برق است.
اما چه تدبیری باید اندیشید؟
۵ اقدام فوری که از شما انتظار دارم و برای آرامش خاطر خود می‌نویسم، به شرح زیر است:
۱. اصلاح تعرفه سوخت و قیمت برق خریداری‌شده از DG با در نظر گرفتن پیک ساعتی و روزانه؛
۲. ایجاد بازار برق روز آینده برای DG همراه با تسویه نقدی در زمان اوج مصرف؛
۳. تدوین قراردادهای بهینه‌سازی پیک و جبران خسارت صنایع در زمان همکاری فعال؛
۴. اعطای معافیت‌های مالیاتی به صنایع مشارکت‌کننده؛
۵. تشکیل کارگروه ویژه میان وزارت نیرو، وزرات صمت و مجلس برای احیای فوری DG.
جمع‌بندی: اقتصاد برق، به تغییرات فوری نیاز دارد
نباید فراموش کنیم که هیچ سرمایه‌ای در کشور به اندازه سرمایه‌های به حال خود رها شده در تولید پراکنده، بی‌استفاده و نادیده گرفته نشده است. سیاست‌های نادرست وزارت نیرو در قیمت‌گذاری و عدم رعایت تعهدات، نه تنها به خاموشی این ظرفیت حیاتی منجر شده بلکه امنیت انرژی ملی را در تابستان‌های آتی به خطر جدی خواهد انداخت.
اکنون زمان آن است که نمایندگان مجلس، نهادهای نظارتی و دولت، برای اصلاح این مسیر نادرست اقدام کنند؛ پیش از آنکه فرصت‌ها به بحران‌های غیرقابل برگشت مبدل شوند.
* کارشناس انرژی
