کولرهای آبی، بلای جان منابع آب شرب/ این دستگاه‌ها در ۲۴ ساعت به میزان ۷۰۰ لیتر آب مصرف می‌کنند
بر اساس گزارشی از خبرآنلاین و به نقل از فرهیختگان، کولرهای آبی به عنوان یکی از تجهیزات سرمایشی کلیدی در ایران به شمار می‌روند که هر دو نوع مصرف آب و برق آنان به شکل غیربهینه انجام می‌گیرد. طبق تحقیقات انجام‌شده توسط پژوهشکده مطالعات فناوری، در حال حاضر در ایران حدود ۲۰ میلیون کولر آبی وجود دارد که بنا بر اعلام سازمان ملی استاندارد ایران، بیش از ۷۰ درصد از این کولرها دارای رتبه انرژی E، F و G هستند.
بنابر آمارهای رسمی، هر کولر آبی به طور میانگین در هر ساعت بین ۳۰ تا ۴۵ لیتر آب مصرف می‌کند که این میزان معادل تقریباً ۷۰۰ لیتر آب در روز خواهد بود. محققان پژوهشکده مطالعات فناوری تخمین زده‌اند که کولرهای آبی در تابستان سال ۱۴۰۲ حدود ۱۹ میلیارد ساعت فعالیت خواهند داشت. با احتساب مصرف آب این کولرها، حدود ۵۷۰ تا ۸۵۰ میلیون مترمکعب آب در فصل تابستان برای راه‌اندازی این سیستم‌ها استفاده می‌شود (به طور متوسط ۷۰۰ میلیون مترمکعب)، که این مقدار بیش از ۳ تا ۴.۵ برابر ظرفیت اسمی سد امیرکبیر (سد کرج) قلمداد می‌شود. جالب اینجاست که این حجم مصرف آب معادل ۱.۵ برابر ظرفیت کل سدهای طالقان و کرج در حالت پرشدگی کامل است. نکته قابل توجه اینجاست که آب مصرفی توسط کولرهای آبی به طور کامل تبخیر می‌شود و امکان برگشت آن به چرخه بهره‌برداری مجدد وجود ندارد، برخلاف مصارف آب شرب مانند شست‌وشو و استحمام.
برای درک بهتر این حجم بالای مصرف آب، می‌توان کولرهای آبی با تکنولوژی قدیمی و از رده خارج را با طرح ۶ میلیارد دلاری نمک‌زدایی و انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس به فلات مرکزی و استان خراسان رضوی مقایسه کرد. در این برنامه، قرار است به طور سالانه تنها ۲۸۰ میلیون مترمکعب آب نمک‌زدایی شده و با هزینه‌ای بالغ بر ۶ میلیارد دلار به استان‌های مختلف فلات مرکزی و در نهایت، خراسان رضوی انتقال یابد. همچنین، امنیت پایین و هزینه سنگین این پروژه در راستای تأمین انرژی برق برای انتقال آب نیاز به ساخت شش نیروگاه برق با ظرفیت ۹۰۰ مگاوات دارد که با توجه به بحران شدید در ناترازی انرژی، تحقق آن به شدت دشوار است.
به این ترتیب، کولرهای آبی حدود ۷۰۰ میلیون مترمکعب آب را به طور سالانه مصرف می‌کنند که در مقایسه با مصرف کل آب کشور (۱.۴ میلیارد مترمکعب) نشان‌دهنده نکات سیاستی اساسی و مهمی است. به زبان ساده، می‌توان گفت که نیمی از «مصرف» آب «شرب» در کشور به مصرف کولرهای آبی اختصاص یافته است.
متأسفانه این تکنولوژی مربوط به بیش از شش دهه پیش است. این در حالی است که موضوع مصرف غیر بهینه کولرهای آبی تنها به مصرف آب محدود نمی‌شود و این دستگاه‌های سرمایشی قدیمی یکی از عوامل کلیدی در بحران ناترازی انرژی و برق در کشور محسوب می‌شوند. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که با جایگزینی کولرهای قدیمی با مدل‌های بهینه تا سال ۱۴۲۰، می‌توان حدود ۸۵۰ میلیون دلار در بخش برق و ۱ میلیارد دلار در مصرف آب صرفه‌جویی کرد. حال این سؤال اساسی مطرح می‌شود که چرا دولت آماده است بیش از ۶ میلیارد دلار برای تأمین تنها ۲۸۰ میلیون مترمکعب صرف کند، در حالی که بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب شرب کشور با تکنولوژی فرسوده همچنان بر روی پشت‌بام‌های شهرها و روستاها مشغول به کار است و بخش عمده‌ای از امنیت آب شرب و انرژی کشور را به مخاطره می‌اندازد؟ چرا اصلاح و بهینه‌سازی مصرف آب و برق این مصرف‌کننده بزرگ آب شرب به طور جدی در دستور کار دولت و وزارت نیرو قرار نگرفته است؟
۲۳۳۰۲
