اخطار درباره شرایط آبی در کشور/ بیش از ۵۰ شهر با کمبود آب مواجه هستند

منابع آبی تجدیدپذیر کشور از حدود ۱۳۲ میلیارد مترمکعب در دهه ۱۳۷۰ به کمتر از ۹۰ میلیارد مترمکعب در سال‌های اخیر افت کرده است. این کاهش بیش از ۳۰ درصدی در حالی صورت گرفته که مصرف آب در بخش‌های مختلف کشور به طور چشم‌گیری افزایش یافته و میانگین دما نیز در طی پنج دهه اخیر بیش از ۱.۶ درجه سانتی‌گراد رشد داشته است.

، جدیدترین آمار موجود از مخازن سدهای کشور تا تاریخ ۲۱ تیرماه نشان می‌دهد که تنها ۴۶ درصد از ظرفیت مخازن پر شده و ۱۸ سد کلیدی کشور کمتر از ۲۰ درصد از حجم ذخیره خود را دارند.

در فاصله زمانی از ابتدای مهرماه تا ۲۱ تیرماه، ورودی آب به مخازن سدها به میزان ۲۲.۴۳ میلیارد مترمکعب ثبت شده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۳ درصد کاهش را نشان می‌دهد. هم‌زمان، حجم آب فعلی در مخازن به ۲۳.۶۷ میلیارد مترمکعب کاهش یافته که نسبت به عدد ۳۲.۰۱ میلیارد مترمکعب سال گذشته، کاهش ۲۶ درصدی را به ثبت رسانده است.

همچنین بارش‌ها در کشور به طور قابل توجهی کاهش یافته است. مجموع بارش‌های جوی در ایران تا این تاریخ ۱۴۶ میلی‌متر ثبت شده که نسبت به میانگین بلندمدت ۲۳۳.۵ میلی‌متر، ۳۹ درصد و در مقایسه با سال گذشته که ۲۴۴.۵ میلی‌متر بود، ۴۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد.

تهران در آستانه بحران

وضعیت تهران، پایتخت کشور، نیز به شدت نگران‌کننده است. کاهش ورودی آب به سدهای پنج‌گانه تهران و افزایش تقاضا در ماه‌های گرم سال، موجب شده تا تأمین آب این کلان‌شهر در وضعیت حساسی قرار گیرد.

تهران یکی از ۵۲ شهری است که بنا بر ارزیابی شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، در شرایط تنش آبی قرار دارد؛ وضعیتی که می‌تواند به‌طور مستقیم تأمین آب شرب را به خطر بیندازد.

در این راستا و با هدف مدیریت وضعیت موجود، ۱۹۲ پروژه برای مدیریت تنش آبی در مناطق شهری و روستایی کشور آغاز شده که بسیاری از آن‌ها به مرحله بهره‌برداری رسیده‌اند. با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون همکاری مردم در مصرف آب، حتی این پروژه‌ها نیز نمی‌توانند به حل بحران کمک کنند.

صرفه‌جویی؛ راه‌حل کلیدی عبور از بحران

تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش ۱۵ تا ۲۰ درصدی مصرف آب توسط خانواده‌ها، می‌تواند وضعیت آب‌رسانی را در بسیاری از شهرهای دچار تنش به حالت پایداری بازگرداند. از این رو، مشارکت مردم در این راستا نه‌تنها به عنوان یک وظیفه شهروندی، بلکه به عنوان اقدامی حیاتی برای حفظ سلامت، امنیت و آینده کشور تلقی می‌شود.

صرفه‌جویی و مدیریت مؤثر؛ دو عامل اصلی برای عبور از بحران

لازم به ذکر است که عبور از این شرایط تنها با تکیه بر طرح‌های فنی و زیرساختی ممکن نیست. بحران آب در ایران نیازمند یک رویکرد منسجم در سطح حاکمیت است؛ رویکردی که بر مبنای مدیریت علمی، تقویت حکمرانی آب، بازنگری در تخصیص منابع، و مقابله با اتلاف آب در شبکه‌های شهری و کشاورزی باشد.

برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت برای سازگاری با کم‌آبی، بازیابی منابع آب، بهبود الگوی کشت و سرمایه‌گذاری هدفمند، بایستی در اولویت سیاست‌گذاری دولت قرار گیرد.

علاوه بر مدیریت دولتی، نقش مردم در کاهش مصرف آب غیرقابل انکار است. مشارکت خانواده‌ها در کاهش مصرف، به‌ویژه در تابستان و زمان‌های اوج تقاضا، می‌تواند تأثیرات مثبتی به همراه داشته باشد.

برای رسیدن به این نتیجه، لازم است تا آموزش، فرهنگ‌سازی، شفاف‌سازی وضعیت منابع و جلب اعتماد عمومی صورت گیرد. عبور از بحران آب نه‌تنها مستلزم منابع فنی و مالی است، بلکه به اراده ملی و همکاری نزدیک دولت و جامعه وابسته است. اکنون زمان آن فرا رسیده که «آب» به‌عنوان یک منبع بی‌پایان نبینیم و آن را به عنوان یک اولویت ملی در سیاست‌گذاری، مصرف و سبک زندگی مدنظر قرار دهیم.

۲۲۳۲۲۵