با بزرگترین آلاینده جهان آشنا شوید/ کدام کشور بیشترین میزان CO2 را منتشر می‌سازد؟
مرجان احمدی: مشکل پیش روی محیط زیست و اثرات ناشی از افزایش تولید سوخت‌های فسیلی، به مدت طولانی میان دوست‌داران طبیعت، جامعه، صنعت‌گران و سیاستمداران به یک موضوع چالش‌برانگیز تبدیل شده است. هر یک از این گروه‌ها نگران منافع شخصی خودشان هستند، اما آنچه که باعث حفظ سیاره می‌شود و برای همه کشورها با هر دیدگاه سیاسی و اقتصادی منافع عمومی دارد، کاستن از میزان تولید آلاینده‌ها است.
اما کدام یک از کشورها برترین تولیدکنندگان دی‌اکسید کربن (CO2) در سطح جهانی هستند؟
طبق جدیدترین اطلاعات ارائه شده در اطلس جهانی کربن، چین، ایالات متحده، هند، روسیه و ژاپن، به عنوان پنج کشور عمده در تولید دی‌اکسید کربن شناخته می‌شوند. در این بین، چین به وضوح به عنوان آلوده‌کننده شماره یک در سطح جهانی شناخته می‌شود.
براساس اعلام بخش علوم اقلیمی ناسا، خروجی دی‌اکسید کربن در جو زمین در دو قرن اخیر که از آغاز انقلاب صنعتی می‌گذرد، تقریباً ۵۰ درصد افزایش را نشان می‌دهد که این امر موجب گرم‌تر شدن کره زمین و ایجاد تغییرات اقلیمی گردیده است؛ به طوری که حدود ۹۰ درصد از این افزایش سروکار با مصرف سوخت‌های فسیلی دارد.
۱. بزرگترین تولیدکننده آلاینده‌ها
چین به عنوان بزرگترین تولیدکننده گاز دی‌اکسید کربن در دنیا شناخته می‌شود. در سال ۲۰۲۳، این کشور تقریباً ۱۱,۹۰۳ میلیون تن متریک دی‌اکسید کربن منتشر کرده است. سوخت‌های فسیلی به ویژه زغال‌سنگ، عمده‌ترین منبع انتشار CO2 در چین محسوب می‌شوند.
همچنین، حدود ۵۸ درصد از تولید انرژی در چین از طریق زغال‌سنگ تأمین می‌شود و به دلیل ویژگی‌های کربن‌دار زغال‌سنگ، سوختن این ماده در نیروگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی، میزان قابل توجهی دی‌اکسید کربن را به جو اهداء می‌کند.
چین نیز یکی از بزرگترین واردکنندگان نفت در جهان است که این وضعیت به همراه استفاده گسترده از وسایل نقلیه موتوری، به افزایش سطح انتشار دی‌اکسید کربن این کشور کمک می‌کند.
با این حال، این قدرت صنعتی در تلاش است تا در آینده با افزایش تولید برق از طریق انرژی هسته‌ای، منابع تجدیدپذیر و گاز طبیعی، وابستگی خود به زغال‌سنگ را کاهش دهد و آلودگی های شهری را در شهرهای اصلی خود مدیریت کند.
۲. بزرگترین تولیدکننده نفت
ایالات متحده، دومین تولیدکننده بزرگ دی‌اکسید کربن در دنیا است و در سال ۲۰۲۳ تقریباً ۴,۹۱۱ میلیون تن متریک دی‌اکسید کربن تولید کرده است. عمده‌ترین منابع انتشار CO2 در این کشور شامل بخش‌های حمل‌ونقل، تولید برق و صنعت می‌باشد.
دولت ایالات متحده در سال‌های اخیر اقدامات متعددی برای کاهش وابستگی به زغال‌سنگ در تأمین برق انجام داده است، اما این کشور همچنان یکی از عمده تولیدکنندگان نفت خام در دنیا به شمار می‌رود و با بازگشت دونالد ترامپ به قدرت و بی‌میلی به سرمایه‌گذاری در سوخت‌های سبز، آینده این کشور در این مسیر مشخص نیست.
علاوه بر این، اقتصاد ایالات متحده به شدت متکی به بخش حمل‌ونقل است؛ بخشی که از سوخت‌های فسیلی برای کامیون‌ها، کشتی‌ها، قطارها و هواپیماها استفاده می‌کند. همچنین، اکثریت مردم ایالات متحده برای رفت و آمدهای روزمره به خودروهای شخصی وابسته‌اند و این امر با مصرف بنزین و گازوئیل، سهم زیادی از ردپای کربنی این کشور را به خود اختصاص می‌دهد.
یکی دیگر از عوامل کلیدی در انتشار دی‌اکسید کربن در ایالات متحده، صنعت است که انرژی خود را از سوخت‌های فسیلی تأمین می‌کند. همچنین، حوزه صنایع شیمیایی این کشور برای تبدیل مواد اولیه به محصولات، از فرایندهای شیمیایی متفاوتی استفاده می‌کند که به انتشار دی‌اکسید کربن منجر می‌شوند.
۳. آلاینده با زغال‌سنگ
هند، سومین تولیدکننده بزرگ دی‌اکسید کربن در دنیا به شمار می‌رود و در سال ۲۰۲۳ حوالی ۳,۰۶۲ میلیون تن متریک CO2 منتشر کرده است.
زغال‌سنگ به عنوان منبع اصلی انرژی هند شناخته می‌شود و تقریباً ۴۴ درصد از انرژی این کشور را تأمین می‌کند. محصولات نفتی و دیگر مایعات نیز حدود ۲۴ درصد از نیاز انرژی هند را به عهده دارند.
در عوض، گاز طبیعی تنها ۶ درصد از مصرف انرژی هند را شامل می‌شود، اما به هر حال این کشور برنامه‌هایی دارد تا سهم گاز طبیعی را تا سال ۲۰۳۰ به ۱۵ درصد افزایش دهد تا به بهبود شرایط کیفیت هوا و استفاده از سوخت‌های پاک‌تر بپردازد.
۴. بزرگترین دارنده ذخایر گاز طبیعی اما در رده چهارم آلوده‌ترین‌ها
روسیه به عنوان چهارمین تولیدکننده بزرگ دی‌اکسید کربن در سطح جهانی در سال ۲۰۲۳ تقریباً ۱,۸۱۶ میلیون تن متریک CO2 منتشر کرده است.
این کشور به عنوان یکی از بزرگترین ذخایر گاز طبیعی در جهان شناخته می‌شود و گاز طبیعی به عنوان منبع اصلی انرژی و تولید برق در روسیه به حساب می‌آید. با این حال، زغال‌سنگ که به وفور در صنایع شیمیایی و دیگر صنایع پایه و همچنین در تأمین برق استفاده می‌شود، از دیگر عوامل مهم انتشار دی‌اکسید کربن در روسیه به شمار می‌آید.
روسیه به عنوان یکی از تأمین‌کنندگان بزرگ گاز طبیعی برای کشورهای مختلف، بخصوص در اروپا، شناخته می‌شود. با این حال، به دنبال حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲، کشورهای اروپایی به کاهش واردات گاز طبیعی از این کشور اقدام کرده‌اند و خود روسیه نیز صادرات گاز به اروپا را محدود کرده است.
۵. مصرف‌کننده زیاد نفت
ژاپن، پنجمین کشور بزرگ تولیدکننده دی‌اکسید کربن است و در سال ۲۰۲۳ حدود ۹۸۹ میلیون تن متریک CO2 منتشر کرده است.
بعد از بحران هسته‌ای فوکوشیما در سال ۲۰۱۱، ساختار سوخت انرژی ژاپن تغییر کرده است. نفت بالاترین منبع انرژی در این کشور تلقی می‌شود و سهم آن از مصرف انرژی در سال ۲۰۲۱، که تازه‌ترین آمار موجود است، تقریباً ۳۸ درصد بوده است.
زغال‌سنگ همچنان سهم قابل توجهی در مصرف انرژی ژاپن دارد و به حدود ۲۵ درصد می‌رسد، در حالی که انرژی هسته‌ای نیز در سال ۲۰۲۱ تقریباً ۲۳ درصد از ساختار مصرف انرژی را تشکیل می‌دهد.
با این حال، برنامه انرژی کشور در سال ۲۰۱۸ هدف‌گذاری کرده است تا تولید برق از نیروگاه‌های هسته‌ای را تا سال ۲۰۳۰ افزایش دهد تا وابستگی به واردات سوخت‌های هیدروکربنی را کاهش دهد.
**ردپای کربن در کشورهای حاشیه خلیج فارس
جمعیت کلان و فعالیت‌های صنعتی در این پنج کشور، دلیل اصلی تولید حجم بالای آلاینده‌ها در آنها به شمار می‌رود. با این حال، این لیست به طور قابل توجهی هنگام بررسی انتشار CO2 به ازای هر نفر متفاوت خواهد بود!
زمانی که به میزان انتشار دی‌اکسید کربن به ازای هر نفر نگاه می‌کنیم، کشورهای کوچک‌تری نظیر پالائو و قطر به دلیل جمعیت معدود اما مصرف وسیع از سوخت‌های فسیلی در صنایع و تولید انرژی، اعداد بسیار بالای را نشان می‌دهند.
با بررسی چالش‌های منحصر به فرد هر کشور، درک بهتری از دلایل بروز انتشار جهانی که یکی از عوامل اصلی تغییرات اقلیمی است، به دست خواهیم آورد.
این پنج کشور بالاترین میزان انتشار دی‌اکسید کربن به ازای هر نفر را در سال ۲۰۲۴ به خود اختصاص داده‌اند:
۱. پالائو: این کشور با ۵۹ تن CO2 به ازای هر نفر، در صدر این فهرست قرار دارد. این رقم بالا عمدتاً به دلیل وابستگی کشور به نیروگاه‌های دیزلی و حمل‌ونقل بین جزایر متعدد آن است.
۲. قطر: با ۳۵.۵۲ تن به ازای هر نفر، میزان کربن منتشر شده در قطر بیشتر به خاطر صنعت بزرگ نفت و گاز آن است.
۳. کویت: با انتشار ۲۴.۹۰ تن به ازای هر نفر، ردپای کربنی کویت نیز به اقتصاد غنی از نفت این کشور مرتبط می‌شود.
۴. امارات متحده عربی: با ۲۱.۷۵ تن به ازای هر نفر، میزان انتشار کربن این کشور منعکس‌کننده موقعیت آن به عنوان یک مرکز تجاری جهانی و صادرکننده نفت است.
۵. بحرین: انتشار کربن در بحرین ۲۱.۳۱ تن به ازای هر نفر بوده که به طور مستقیم به بخش صنعتی این کشور مربوط می‌شود.
۲۲۳۲۲۳
