گردشگری محلی و بازسازی ارتباطات داستانی در ایران

در عصری که ارتباطات دیجیتالی و فردگرایی افراطی زمینه‌ساز کاهش پیوندهای سنتی و حافظه جمعی شده‌اند، این گونه گردهمایی‌ها به عنوان تلاشی برای بازآفرینی حس مشترک وابستگی و معنای زندگی محسوب می‌شوند. من یکی از کسانی هستم که بر این باورم که داستان‌ها و روایت‌ها می‌توانند افراد را به هم نزدیک کنند و جامعه‌ای که از یک روایت مشترک بی‌بهره باشد، به مجموعه‌ای از جزیره‌های منفک مبدل می‌شود.

در این شرایط، بوم‌گردی تنها به عنوان یک فعالیت گردشگری قلمداد نمی‌گردد، بلکه به عنوان یک عمل فرهنگی جهت حفظ و بازنویسی روایات محلی، آیین‌ها، شیوه‌های زندگی و حافظه تاریخی زیست‌بوم‌ها تجلی می‌یابد. هر یک از خانه‌های بوم‌گردی، فراتر از یک محل آرامش، به محلی تبدیل می‌شود که در آن داستان‌های روستا شنیده می‌شوند، تجارب بومی به اشتراک گذاشته می‌شوند و هویتی حس می‌شود که ریشه‌ در فرهنگ و سنن دارد.

در این راستا، دکتر سید رضا صالحی امیری در این گردهمایی به ارزیابی ظرفیت‌های بوم‌گردی به شیوه‌ای راهبردی پرداخت. او با تأکید بر اهمیت هویت‌محور این فضاها، لزوم بهره‌برداری از ظرفیت‌های فرهنگی روستاها برای بهبود اجتماعی و تسهیل روند مهاجرت معکوس را مورد تأکید قرار داد. او به‌طور مشخص بر این نکته تأکید کرد که بوم‌گردی‌ها می‌بایست به مکان‌هایی برای روایت‌های عمیق و آرام بدل شوند؛ جایی که فرهنگ، زندگی و معنا از دل تجربه‌های روزمره شکل می‌گیرند.

در میان شور و نشاط این گردهمایی، مجتبای عزیز و دغدغه‌مند، که بیش از بیست سال درزمینهٔ میراث فرهنگی می‌اندیشد و قلم‌زنی می‌کند، در کنار من نشسته بود. نگاه او پر از گرما، حافظه‌اش مملو از روایت و ذهنش مشغول نگهداری از این گنجینه‌های زنده بود. او هر مدیر بوم‌گردی را با داستانی خاص معرفی می‌کرد؛ از رنج‌هایی که متحمل شده بودند تا ریشه‌هایی که مجدداً در خاک روستا کاشته بودند.

نکته جذاب‌تر از همه، برخورد چهره‌های افراد حاضر در این گردهمایی بود که هر کدام متعلق به قومیت، نسل، سن و جنس متفاوتی بودند لیکن همگی ایرانی و مملو از شوق و ذوق بودند؛ این شوق ناشی از تعلق خاطر به یک اجتماع داستانی بود؛ جایی که افراد نه فقط برای هدف‌های اقتصادی، بلکه برای معانی عمیق‌تر، هویت و داستان گرد هم می‌آیند.

به یقین باور دارم که اکنون بیشتر از هر زمان دیگری نیاز به بازسازی اجتماع‌هایی داریم که در آن‌ها داستان‌ها به گوش شنیده می‌شوند، حافظه‌های مشترک حیات می‌یابند و انسان‌ها بار دیگر در بستر روایت‌ها به یکدیگر متصل می‌شوند. بوم گردی‌ها نمونه بارز همین نوع اجتماعات هستند.

۲۳۳۲۳۳