هوش مصنوعی و افزایش نیاز به انرژی الکتریکی

موضوع هوش مصنوعی که به وضوح آینده زندگی ملل را دستخوش تغییر خواهد کرد، به مقادیر زیادی از انرژی برق نیاز دارد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۵۰، انسان‌ها مسئولیت تفکر و تحلیل‌های مختلف را به هوش مصنوعی خواهند سپرد؛ زیرا مسیر جهان به گونه‌ای تغییر یافته که برای پیشرفت بیشتر، ضرورت تحلیل و بررسی داده‌های عظیم‌تر بیش از پیش احساس می‌شود.

مغز انسان به طور متوسط ۲۰ وات انرژی مصرف می‌کند، در حالی که اگر بخواهیم وظایف مشابهی را با هوش مصنوعی انجام دهیم، حدود ۱ مگاوات انرژی نیاز است. این نشان می‌دهد که مصرف انرژی در حوزه هوش مصنوعی به شکل قابل توجهی بالا است و از لحاظ مصرف انرژی، ۵۰ هزار برابر بیشتر از مغز انسان خواهد بود. اگر چالش‌های مربوط به تامین برق در ایران حل نشود، این نگرانی وجود دارد که آینده را از دست بدهیم، چراکه کشورهای توانمندتر در تأمین انرژی، در زمینه بهره‌برداری از هوش مصنوعی نیز پیشی خواهند گرفت و در این وضعیت، ایران ممکن است به دلیل کمبود انرژی و عدم رفع مشکلات موجود، از مسیر توسعه جهانی به عقب رانده شود.

مشکل کمبود برق، موضوع جدیدی نیست و زمانی که جامعه به آن آگاه شد که خاموشی‌ها به مصرف خانگی سرایت کرد، به وضوح نمود پیدا کرد؛ در حالی که این چالش‌ها سال‌ها پیش وجود داشت و کارشناسان در حدود یک دهه پیش نیز به آن هشدار داده بودند.

ما با یک ناترازی ترکیبی روبرو هستیم و این فقط مختص تابستان و ناترازی برق و زمستان و ناترازی گاز نیست، بلکه در هر دو فصل، با کمبود برق و گاز مواجه هستیم.

ما به‌خصوص ارزش واقعی انرژی برق را به شکلی غیر معقول کاهش داده‌ایم. سهم هزینه برق در اجاره مغازه‌ها و صنوف، تنها یک درصد یا کمتر از آن است و این وضعیت سبب شده است که هیچ انگیزه‌ای برای افزایش بهره‌وری در مصرف برق وجود نداشته باشد.

متاسفانه همچنان بر ادامه این روند نادرست اصرار داریم. وزارت نیرو تعرفه‌های جدید برق را اعلام کرد و طبق این اعلام، تعرفه برق در بخش کشاورزی تنها ۷ درصد افزایش داشته که این رقم در مقایسه با تورم ۴۰ درصدی کشور، به معنای کاهش ۳۳ درصدی قیمت برق کشاورزی است.

اگر ما قیمت واقعی هر کیلووات ساعت برق را با در نظر گرفتن تمام ابعاد؛ از هزینه سوخت گرفته تا هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی محاسبه کنیم، به عدد ۱۰هزار تومان می‌رسیم. بخشی از هزینه بالای تولید برق به دلیل دولتی بودن آن است، اما اگر تمامی مراحل تامین، انتقال و توزیع برق به بخش خصوصی واگذار شود، این رقم می‌تواند به ۵۰۰۰ تومان کاهش یابد. در حال حاضر، هر کیلووات ساعت برق به طور متوسط با قیمت ۵۰۰ تومان به مشترکان ارائه می‌شود.

برای حل معضلات برق، باید بگذاریم بازار برق به‌درستی ساماندهی شود. این بازار باید با مکانیزم‌های فعلی قیمت‌گذاری برق که هم‌اکنون وجود دارد، تفاوت داشته باشد. می‌توانیم در یک بازه زمانی ۵ ساله، از صنعت برق دولتی فاصله بگیریم و تنها به وظایف حاکمیتی، سیاست‌گذاری و نظارت بپردازیم و امور را به بخش خصوصی بسپاریم.

متاسفانه، مصرف برق در بخش غیرمولد، از بخش مولد جلوتر رفته و این وضعیت مصرف غیر بهینه برق، همچون چاه ویل بی‌پایانی عمل می‌کند که هیچ پایانی ندارد و در این رقابت بین تولید و مصرف، همیشه تولید بازنده خواهد بود.

رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران

21212