افزایش ناگهانی قیمت بنزین در آستانه وقوع است
مدت زمان نسبتا طولانی است که خوراک شایعات در مورد تغییر قیمت بنزین به شدت افزایش یافته است. اظهارات مسئولین در خصوص هزینه‌های بالای تأمین سوخت و روند فزاینده آن به علت غیرواقعی بودن قیمت‌ها، به گمانه‌زنی‌ها در زمینه گرانی سوخت سیر صعودی بخشیده است.
به تازگی تابناک اعلام کرد که وزیر نفت و معاون او از برنامه نداشتن برای افزایش قیمت سوخت خبر داده‌اند. اما با این حال، همچنان نگرانی‌ها ادامه دارد. همچنین، مصطفی نخعی، عضو کمیسیون انرژی مجلس، پیش‌تر به احتمال ۳ نرخی شدن بنزین اشاره کرده بود.
اما اکنون رییس کمیسیون انرژی این گمانه‌زنی را به شدت رد می‌کند. موسی احمدی در گفت‌وگویی با بازار تصریح می‌کند که مفهوم ۳ نرخی شدن بنزین وجود ندارد، اما شیوه توزیع یارانه سوخت نیز از نظر او منطقی نیست.
او همچنین توضیح می‌دهد که برنامه‌ریزی‌های دولت برای منطقی کردن یارانه‌ها و توزیع هدفمند، در آینده به اطلاع عموم خواهد رسید.
احتمال تخصیص سهمیه به هر فرد جدی‌تر شده است
اگرچه رییس کمیسیون انرژی مجلس هیچ جزئیاتی درباره زمان و شیوه اجرای تغییرات در سیستم تخصیص یارانه ارائه نکرده است، اما به نظر می‌رسد که تخصیص سهمیه بنزین به هر کد ملی با جدیت بیشتری مورد توجه مسئولین قرار دارد. ضمن اینکه نمایندگان مجلس نیز عموماً حامی اجرای این طرح هستند. برخی از نمایندگان و کارشناسان بر این باورند که هر فرد باید ۲۰ لیتر در ماه سهمیه دریافت کند. در حالیکه برخی دیگر معتقدند که باید سهمیه به ۳۰ لیتر در ماه یعنی به ازای هر روز یک لیتر افزایش یابد و گروهی نیز این مقدار را ناکافی می‌دانند و خواستار تخصیص سهمیه بیشتری برای مناطق با شرایط اقتصادی کمتر هستند. با این سیستم، دارندگان سهمیه که خودرویی ندارند یا مصرف کمتری دارند، می‌توانند سهمیه سوخت خود را به سایر متقاضیان عرضه کنند.
نرخ آزاد: ۳۰۰۰ تومان برای هر لیتر بنزین مازاد بر سهمیه
از آبان ۱۳۹۸، علی‌رغم بروز تورم و افزایش چند برابری قیمت کالاهای اساسی، این نرخ‌ها به طور ثابت باقی مانده است. البته گاهی اوقات شایعاتی درباره تغییرات قیمتی یا اضافه شدن نرخ سوم (سه نرخی شدن) به گوش می‌رسد، اما همواره این ادعاها از سوی مسئولان تکذیب شده و دولت چهاردهم تاکید کرده که مردم نباید برای افزایش قیمت بنزین غافلگیر شوند.
سه نرخی شدن بنزین به چه معناست؟
مدل «سه نرخی» به معنای ارائه بنزین در سه دسته قیمتی مختلف است:
۱. نرخ یارانه‌ای: این نرخ مختص مصرف پایه هر خانوار یا خودرو می‌باشد که در حال حاضر قیمت هر لیتر بنزین یارانه‌ای ۱۵۰۰ تومان است. هدف این نرخ، حمایت از اقشار کم‌درآمد جامعه است.
۲. نرخ نیمه‌آزاد یا نرخ دوم: این نرخ برای مصرفی که بالاتر از سهمیه پایه است، اما هنوز در محدوده منطقی قرار دارد، تعیین می‌شود. این نرخ می‌تواند بین نرخ یارانه‌ای و نرخ آزاد باشد. در حال حاضر قیمت بنزین نیمه‌آزاد ۳۰۰۰ تومان برای هر لیتر است.
۳. نرخ آزاد یا نرخ سوم: این نرخ بدون محدودیت بوده و قیمتی بالاتر از نرخ نیمه‌آزاد دارد. این نرخ مختص مصرف‌کنندگان پرمصرف، تجاری، یا افرادی است که از سهمیه برخوردار نیستند یا از کارت سوخت استفاده نمی‌کنند.
هدف اصلی از این نوع ساختار، مدیریت مصرف سوخت، کاهش قاچاق، هدفمندسازی یارانه‌ها و تفکیک بهتر بین مصرف‌های ضروری و لوکس است. با این حال، پیاده‌سازی این مدل نیازمند زیرساخت‌های اطلاعاتی، سیستم‌های نظارتی و اعتماد عمومی بسیار بالاست؛ در غیر این صورت آن می‌تواند درهای فساد، رانت و نارضایتی‌های وسیع را باز کند.
در نهایت، با تاکید دوباره وزارت نفت، به نظر می‌آید که دولت در شرایط کنونی هیچ برنامه‌ای برای تغییر به سه‌نرخی کردن بنزین یا افزایش قیمت بنزین سهمیه‌ای ندارد.
