روش محاسبه قبض برق در سال ۱۴۰۴ به چه صورت خواهد بود؟ به همراه جدول

قطع برق ناشی از عدم تعادل در تولید و مصرف توان به نظر غیرقابل اجتناب می‌رسد.

فرارو در گزارشی اعلام کرد که مسئولان وزارت نیرو و شرکت توانیر فعلاً متمایل به این هستند که مصرف‌کنندگان زیاد را مقصر معرفی کرده و با اقدام‌های شدید آنها را ترغیب کنند تا مصرف خود را کاهش دهند و به دیگر مشترکان (تقریباً ۷۵ درصد) کمک کنند. در کنار این رویکرد، قیمت برق نیز به شیوه‌ای غیر مستقيم، به طور پلکانی و با ترفندهای مختلف افزایش پیدا خواهد کرد. پیش‌بینی می‌شود که اولین صورتحساب برق برای سال ۱۴۰۴ واقعاً شما را حیرت‌زده کند.

الگوی مصرف برق خانگی؛ حداکثر مجاز مصرف چیست؟

الگوی مصرف برق در کشور ما به مقداری از مصرف اطلاق می‌شود که شرکت‌های توزیع برق برای هر ناحیه و در فصل‌های مختلف سال تعیین می‌کنند. این الگو اساس محاسبه تعرفه پلکانی برق برای مشترکان خانگی است و هدف آن، مدیریت مصرف انرژی، تخصیص یارانه به مشترکان کم‌مصرف و دریافت هزینه واقعی‌تر از مشترکان پرمصرف می‌باشد.

الگوی مصرف در واقع به نوعی یک حد مجاز برای مصرف برق تعبیر می‌شود. مشترکانی که در یک ماه، مصرف آنها کمتر یا برابر با این الگو باشد، از تعرفه‌های یارانه‌ای و ارزان‌تر بهره مند می‌گردند. اما در صورتی که مقدار مصرف از این الگو بیشتر شود، هزینه هر کیلووات ساعت برق به صورت پلکانی و با ضریب‌های افزایشی محاسبه شده و با مقدار قابل توجهی قبض برق فرق خواهد داشت. این گونه تنظیم تعرفه‌ها به منظور تشویق مشترکان به صرفه‌جویی و مدیریت مصرف طراحی و تنظیم شده است.

فاکتورهای مهم در تعیین الگوی مصرف برق

الگوی مصرف برق برای خانگی‌ها در ایران به صورت ثابت و از پیش تعیین‌شده محاسبه می‌شود و بر اساس سوابق مصرف هر مشترک به شکل مجزا نیست. بلکه این الگو بر اساس پارامترهای کلان و شرایط اقلیمی و زمانی تعیین و از سوی وزارت نیرو یا شرکت توانیر اعلام می‌گردد. عوامل نوعی مختلفی در تعیین الگوی مصرف تأثیرگذار هستند.

تأثیر اقلیم و ناحیه جغرافیایی

ایران بر اساس دما و رطوبت به نواحی مختلف معمولی و گرمسیری تقسیم می‌شود (مناطق گرمسیری ۱، ۲، ۳ و ۴). به خصوص با توجه به نیاز بیشتر به سیستم‌های سرمایشی در نواحی گرمسیر، الگوی مصرف در این مناطق به مراتب بیشتر از نواحی معمولی تعیین می‌گردد.

تفاوت الگوی مصرف در فصل‌های گرم و سرد

مصرف برق در فصول گرم به علت کاربرد وسیله‌های سرمایشی مانند کولر‌های آبی و گازی به طور قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل، الگوی مصرف در ماه‌های گرم سال (عموماً از خرداد تا شهریور) بالاتر از ماه‌های غیر گرم تعیین می‌شود.

مصرف معمول لوازم برقی خانگی

میزان برق مصرفی لوازم پرکاربرد در یک خانوار معمولی (مانند یخچال، فریزر، روشنایی و …) به تعیین الگوی مصرف کمک کرده تا این الگو نیازهای اساسی و معقول یک خانوار را برآورده کند.

بررسی داده‌های مصرف مشترکان

یکی از فاکتورهای کلیدی در تعیین الگوی مصرف، تحلیل آمار و داده‌های مصرف برق مشترکان در هر منطقه است. هدف این است که الگوی مصرف به گونه‌ای تعیین شود که بخش قابل توجهی از مشترکان (بر اساس اطلاعات شرکت توانیر، حدود ۷۵ درصد) در محدوده این الگو یا کمتر از آن مصرف داشته باشند و تنها مشترکان پرمصرف مشمول تعرفه‌های بالاتر گردند.

مقدار الگوی مصرف در مناطق مختلف

الگوی مصرف ماهانه در نقاط مختلف کشور به صورت تقریبی اعلام و تنظیم می‌شود. در مناطق معمولی و در ماه‌های غیر گرم این مقدار تقریباً ۲۰۰ کیلووات ساعت خواهد بود، در حالی که در ماه‌های گرم این عدد به ۳۰۰ کیلووات ساعت می‌رسد.

در نواحی گرمسیری، الگوی مصرف ماهانه در ماه‌های گرم ممکن است تا سه هزار کیلووات ساعت نیز درنظر گرفته شود.

تعرفه پلکانی و فرآیند محاسبه قبض برق

محاسبه هزینه برق در صورتحساب مشترکان بر اساس مصرف ماهانه آنها و انطباق آن با الگوی مصرف مشخص شده برای هر منطقه انجام می‌گیرد. کنتورهای برق میزان مصرف را بر حسب کیلووات ساعت (kWh) ثبت کرده و این مقدار در یک دوره قرائت (معمولاً یک ماهه) اندازه‌گیری می‌شود و سپس با الگوی مصرف تعیین شده برای آن منطقه و فصل مقایسه می‌شود.

نرخ‌گذاری پلکانی؛ از پله اول تا فراتر از الگو

تعرفه‌ها به صورت پلکانی طی می‌شوند؛ به این معنا که برای هر قسمت از مصرف (تا الگو، اضافی بر الگو تا ۱.۵ برابر، مازاد بر الگو تا ۲.۵ برابر و بیشتر از ۲.۵ برابر الگو) نرخ هر کیلووات ساعت متفاوت و به صورت تصاعدی بالاتر می‌رود.

تعرفه برق به ازای هر کیلووات ساعت برای سال ۱۴۰۴ به طوری تقریبی تا سقف ۱۰۰ کیلووات، حدود ۱۳۹ تومان، از ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلووات ساعت، تقریباً ۱۶۲ تومان و از پله ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلووات ساعت، چیزی در حدود ۳۵۰ تومان در نظر گرفته می‌شود و در آخر علاوه بر هزینه مصرف انرژی، مبالغ دیگری مانند مالیات بر ارزش افزوده، عوارض برق، و هزینه‌های جانبی (همچون بیمه) نیز به مبلغ نهایی قبض اضافه خواهد شد.

تهران از نظر تقسیم‌بندی الگوی مصرف برق در گروه مناطق معمولی قرار دارد. مشترکان ساکن تهران در ماه‌های غیر گرم که از مهر تا اردیبهشت است، با الگوی مصرف ماهانه ۲۰۰ کیلووات ساعت مواجه هستند و تعرفه برق برای مشترکانی که کمتر یا در این حد مصرف کنند، در پله پایین‌تر و با نرخ یارانه‌ای محاسبه می‌شود.

اگر افزایش مصرف به علت کاربرد وسایل پرمصرف در ساعات اوج مصرف باشد، هزینه به مراتب بیشتری خواهد شد.

الگوی مصرف ماهانه در ماه‌های گرم که معمولاً از خرداد آغاز می‌شود و تا شهریور ادامه دارد، ۳۰۰ کیلووات ساعت مشخص شده و تعرفه برای مصرف تا این مقدار در پله‌های اولیه با نرخ نسبتاً پایین‌تر محاسبه می‌گردد.

ساختار پلکانی نیز در محاسبات تاثیر دارد. پله اول پایین‌ترین نرخ را برای مشترکانی که به اندازه الگوی مصرف، از برق استفاده کرده‌اند، شامل می‌شود. پله‌های بالاتر مربوط به مصرف اضافی بر الگو است و با افزایش مصرف و ورود به مراحل ۱.۵ برابر الگو، ۲.۵ برابر الگو و بیشتر، هر کیلووات ساعت به صورت تصاعدی افزایش یافته و گران‌تر می‌شود.

با توجه به این که مبلغ نهایی قبض قطعاً شامل هزینه‌های اضافی مانند مالیات بر ارزش افزوده، عوارض برق، و هزینه‌های بیمه نیز می‌شود، ممکن است در نهایت قبضی بسازید که چند برابر نرخ پله اول هزینه برایتان به جا بگذارد.

محاسبه هزینه برق یک مشترک کم‌مصرف

فرایند محاسبه قبض برق کمی پیچیده است، اما اگر بخواهیم این موضوع را به شکلی ساده و روشن بیان کنیم، می‌توان گفت که یک مشترک تنها با داشتن سه لامپ، یک یخچال فریزر، یک دستگاه تلویزیون، یک کولر آبی و یک آداپتور شارژ موبایل، که تعدادی از آن‌ها به صورت موردی به پریز وصل می‌شوند، احتمالاً حد مشخص شده برای الگوی مصرف ۳۰۰ کیلووات ساعتی در ماه را تکمیل می‌کند!

اجازه دهید این ماجرا را با یک مثال توضیح دهیم؛ این وسایل مصرف ماهانه مشترک در ماه‌های گرم به حدود ۲۰۵ کیلووات ساعت می‌رسد و در ماه‌های سرد مصرف آنها معادل ۷۰ کیلووات ساعت خواهد بود.

صورتحساب برق مشترک فرضی ما، در سه پله محاسبه خواهد شد. پله اول ۱۰۰ کیلووات ساعت، پله دوم نیز ۱۰۰ کیلووات ساعت و پله سوم ۵.۲ کیلووات ساعت. هزینه پله اول را تقریباً ۱۴ هزار تومان در نظر بگیرید و برای پله دوم چیزی در حدود ۱۶ هزار و ۲۰۰ تومان کنار بگذارید. همچنین هزینه مصرف در پله سوم معادل ۱,۸۲۰ تومان می‌باشد.

هزینه کل مصرف انرژی با محاسبات تقریبی حدود ۳۲ هزار تومان خواهد بود. مالیات بر ارزش افزوده، عوارض برق و سایر هزینه‌های ثابت به قبض افزوده می‌شود و در نهایت با احتساب ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان برای این موارد، مشترک قبضی به میزان تقریبی ۵۰ هزار تومان دریافت خواهد کرد.

شاید شگفت‌زده شوید اگر بگوییم که قبض برق همین مشترک در ماه سرد تقریباً حدود ۲۰ هزار تومان محاسبه می‌شود.

افزایش مصرف و عبور از الگوی ۳۰۰ کیلووات ساعت

بدون تردید، همه مشترکان برق نمی‌توانند مصرف خود را با مقدار مشخص شده در مثال بالا مدیریت کنند، اما حتی اگر همان مشترک کم‌مصرف، به موضوع استفاده از دستگاه‌های پر مصرف در ساعات اوج توجه نکند و در این ساعات به سراغ لباسشویی، مایکروویو، اتوبخار یا سشوار برود و مصرف وی به ۳۷۰ کیلووات ساعت در ماه گرم برسد، هزینه قبض او چه تغییراتی خواهد داشت؟

چنان‌که می‌دانید، این میزان مصرف ۷۰ کیلووات ساعت بیشتر از الگوی مصرف در ماه‌های گرم نواحی عادی (۳۰۰ کیلووات ساعت) است، بنابراین پله بعدی با نرخ بالاتر، بدون احتساب یارانه و با مدلسازی خاص محاسبه خواهد شد.

نرخ برق در این پله‌ها به صورت قابل توجهی بیشتر است و از ۵۳۰ تومان فراتر می‌رود. مشترک باید برای مصرف برق سه پله اول، تقریباً ۶۵ هزار و ۲۰۰ تومان پرداخت کند و هزینه پله چهارم به تنهایی نزدیک به ۳۷ هزار تومان خواهد بود.

بنابراین، هزینه قبض برق چنین مشترکی در ماه گرم تنها بابت ۷۰ کیلووات ساعت اضافی، قابل توجهی بین ۴۰ تا ۱۲۰ هزار تومان افزایش می‌یابد.

عامل اصلی این است که بخشی از مصرف (۷۰ کیلووات ساعت) از حد مصرف ماه گرم فراتر رفته است. قیمت هر کیلووات ساعت در پله‌های بعد از الگو به طور قابل ملاحظه‌ای گران‌تر است. در مثال ذکر شده، نرخ از ۳۵۰ تومان در پله سوم به ناگهان به ۵۲۵ تومان (و حتی بیشتر در واقعیت) در پله چهارم افزایش پیدا می‌کند.

علاوه بر این، چنانچه افزایش مصرف ناشی از استفاده از دستگاه‌های پر مصرف در ساعات اوج مصرف بوده باشد (که معمولاً این‌ چنین است)، هزینه آن بخش از مصرف نیز بیشتر خواهد شد. نرخ ساعات اوج مصرف به حدود ۲.۵ برابر نرخ معمول همان پله مصرف می‌رسد. بنابراین، ۷۰ کیلووات ساعتی که در پله چهارم (بالای الگو) قرار گرفته، اگر در ساعات اوج مصرف هم استفاده شده باشد، هزینه آنها نه ۵۲۵ تومان، بلکه نزدیک به هزار و ۳۱۲ تومان به ازای هر کیلووات ساعت خواهد بود! این امر می‌تواند هزینه قبض را حتی بالاتر از تخمین ۱۲۰ هزار تومان ببرد.

چرا مصرف برق در ساعات اوج گران‌تر است؟

کاربرد دستگاه‌های پرمصرف با توان بالا، به خصوص در ساعات اوج، می‌تواند به سرعت مقدار کل مصرف ماهانه را افزایش دهد. اگر این افزایش مصرف موجب شود که مجموع مصرف از الگوی تعیین شده برای ناحیه و فصل فراتر رود، آنگاه مشترک به پله‌های تعرفه‌ای بسیار هزینه‌بر می‌رسد.

در مثال ارائه شده، افزایش مصرف از ۲۰۵ کیلووات ساعت به ۳۷۰ کیلووات ساعت، که تنها افزایشی در حدود ۱۶۵ کیلووات ساعت است، هزینه قبض را از تقریباً ۴۷ هزار تومان به حدود ۱۲۰ هزار تومان (یا حتی بیشتر با احتساب دقیق‌تر نرخ اوج مصرف) بالا می‌برد که نمایانگر بیش از ۲.۵ برابر شدن هزینه است.

روش محاسبه هزینه برق در نیمه اول سال ۱۴۰۴

۲۱۷