کمبود ۳۵۰ میلیون متر مکعبی گاز در فصل زمستان گذشته

مدیر عامل شرکت ملی گاز با اشاره به ناترازی ۳۵۰ میلیون متر مکعبی گاز در زمستان گذشته، تصریح کرد که رکوردهای متعددی در این زمینه شکسته شد.

سعید توکلی امروز در حاشیه بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی نفت و در نشست خبری، با ابراز این که برای نخستین بار در شبکه گاز تولید ۸۸۰ میلیون متر مکعب گاز خشک به ثبت رسید، خاطرنشان کرد: میزان رشد تولید گاز طبیعی ۳۰ میلیون متر مکعب و تولید گاز خشک نیز ۲۱ میلیون متر مکعب بوده است. این اتفاق در شرایطی روی داد که مخازن به شدت خالی بودند و دمای سرمای اسکاندیناوی نیز بر کشور حاکم شد، در حالی که برای نخستین بار در ۱۱ استان، دما به میزان ۱۲ درجه سانتی‌گراد سقوط کرد.

او همچنین از طرح بخاری با راندمان بالا خبر داد و گفت: قراردادهایی برای یک میلیون بخاری منعقد شده و پیش‌بینی می‌شود امسال حداقل ۳۰۰ هزار بخاری تحویل داده شود. انتظار می‌رود در طول دو سال آینده به هدف یک میلیون برسیم.

معاون وزیر نفت به راندمان پایین بخاری‌های رایج در کشور اشاره کرد و اظهار داشت: در حال حاضر حدود ۲۰ میلیون بخاری تولید داخل در کشور نصب است که راندمان آن‌ها بین ۶۰ تا ۷۰ درصد متغیر است. در عین حال بر اساس مصوبه شورای اقتصاد، اقدام برای تولید بخاری‌های با راندمان بالای ۸۵ درصد آغاز شده و قراردادهای آن نیز منعقد گردیده است.

توکلی ابراز داشت: با پشتیبانی دولت، تامین و توزیع این بخاری‌های با راندمان بالا آغاز شده و بدون دریافت هیچ هزینه‌ای از مصرف کنندگان، جایگزین بخاری‌های فرسوده خواهد شد. تنها لازم است که بخاری‌های قدیمی به شرکت ملی گاز تحویل داده شوند.

وی همچنین متذکر شد که مدیریت مصرف انرژی فقط وظیفه وزارت نفت نیست و دیگر نهادها از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز باید در این زمینه به طور جدی وارد عمل شوند. او خواستار جلوگیری از تولید بخاری‌های کم راندمان شد و افزود: این موضوع نیازمند مطالبه‌گری رسانه‌ها و توجه افکار عمومی به نهادهای ذی‌ربط است.

قرارداد گازی با ترکمنستان در حال اجراست

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران در رابطه با قرارداد سوآپ گاز میان ترکمنستان، ایران و ترکیه اظهار کرد: این قرارداد که در پایان زمستان گذشته اجرایی شد، به عنوان نخستین قرارداد G۲G (توافق بین دو شرکت دولتی) شناخته می‌شود و در حال حاضر نیز فعال است. ترکمنستان به عنوان بزرگ‌ترین دارنده مخازن گاز خشکی در جهان و با مرز مشترک با ایران، یک شریک کلیدی در تامین انرژی محسوب می‌شود.

توکلی درباره همکاری‌های گازی با روسیه نیز گفت: مذاکرات مختلفی در این حوزه صورت گرفته و وزیر نفت به تازگی سفری به روسیه داشته است. اگرچه توافق‌نامه اولیه در دولت پیشین امضا شده، در حال حاضر مشغول بررسی قیمت و مکانیسم پرداخت برای فاز اولیه پروژه به ظرفیت سالانه ۵۵ میلیارد مترمکعب هستیم و امیدواریم به توافق نهایی برای شروع جریان گاز دست یابیم.

وی در خصوص واردات گاز از روسیه گفت: برای انتقال گاز از روسیه به ایران، باید روشن شود که آیا این کار از طریق زیرساخت‌های کنونی امکان‌پذیر است یا نیاز به ساخت زیرساخت‌های جدید از سوی طرف روسی خواهد داشت. این موضوع در حال حاضر در دست بررسی‌های فنی قرار دارد و قطعا از مهم‌ترین موضوعات در دستور کار شرکت ملی گاز است.

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران افزود: اجرای این پروژه وابسته به بررسی‌های کارشناسانه درباره زیرساخت‌های موجود در کشورهای میانجی مانند آذربایجان، ارمنستان و گرجستان است. به دلیل نبود مرز خاکی مشترک بین ایران و روسیه، واردات گاز فقط از مسیر این کشورها ممکن است.

توکلی بر اهمیت واردات گاز در پایدارسازی شبکه در شمال کشور تأکید کرد و گفت: یکی از دلایل پیگیری جدی این پروژه، عدم وجود منابع پایدار برای تولید گاز در شمال ایران است. بنابراین، واردات گاز از راه‌های منطقه‌ای می‌تواند یکی از راهکارهای مؤثر جهت تأمین انرژی در این مناطق باشد.

وی تصریح کرد: انجام این پروژه یکی از وظایف قانونی شرکت ملی گاز بر اساس برنامه هفتم توسعه است و امیدواریم که با ادامه مذاکرات، مقدمات عملیاتی شدن آن مهیا شود.

وی در رابطه با صادرات گاز به پاکستان گفت: این آمادگی از جانب ایران وجود دارد، اما ارسال گاز به پاکستان به اراده طرف پاکستانی وابسته است.

معاون وزیر نفت در خصوص صادرات گاز به ترکیه اظهار داشت: با توجه به اینکه قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه در سال ۲۰۲۶ به پایان می‌رسد، در تلاش برای تمدید این قرارداد هستیم. اگرچه تأمین گاز برای مصرف‌کنندگان داخلی اولویت دارد، اما بر اساس تکلیف قانون برنامه هفتم توسعه که به دیپلماسی انرژی مربوط می‌شود، ما موظف به رعایت تعهدات خود نسبت به کشورهای دریافت کننده گاز ایران هستیم.

بهره‌برداری از طرح توسعه ذخیره‌سازی گاز سراجه

معاون وزیر نفت درباره برنامه‌های ذخیره‌سازی گاز طبیعی گفت: در حال حاضر دو پروژه مهم ذخیره‌سازی در حال اجراست که یکی از این پروژه‌ها در سراجه قم به مرحله نهایی نزدیک می‌شود و مطمئناً قبل از پایان تابستان به بهره‌برداری خواهد رسید.

توکلی با اشاره به چالش‌های مالی و تأمین نقدینگی در پروژه سراجه قم، تصریح کرد: علی‌رغم این مشکلات، با پیگیری‌های جدی شرکت مهندسی و توسعه گاز و هماهنگی‌های ستادی، این موانع مرتفع شده است. پیمانکار اعلام کرده که در سه هفته آینده منابع مالی به پروژه تزریق خواهد شد و برخی تجهیزات هم برای بهره‌برداری سریع آماده هستند.

وی همچنین به یک طرح دیگر در حال بررسی اشاره کرد که دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است و در این پروژه برای نخستین بار گاز در گنبد نمکی ذخیره خواهد شد. این طرح در مکانی استراتژیک قرار دارد و به خطوط انتقال گاز، آب و سایر زیرساخت‌های انرژی کشور نزدیک است.

توکلی با تأکید بر تاثیرات تحریم‌های ۴۵ ساله علیه کشور گفت: نمایندگان متعددی از کشورهای آسیایی با قدردانی از عملکرد ایران تحت این فشارها، این موضوع را در فضای مجازی منعکس کرده‌اند. آنها بر این باورند که محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها موجب تقویت و چابک‌تر شدن صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و دیگر بخش‌های مرتبط شده است.

وی با اشاره به موفقیت در گذر از زمستان گذشته، عنوان کرد: این فصل از نظر طول، شدت و وسعت سرما، رکوردی جدید به جا گذاشت. برای نخستین بار، تولید گاز خشک در شبکه گاز کشور به ۸۸۰ میلیون مترمکعب در روز رسید، که این موفقیت نتیجه مدیریت یکپارچه و هماهنگ در وزارت نفت است. همچنین افزایش ۳۰ میلیون مترمکعبی تولید گاز طی کمتر از سه ماه، گواهی بر همین مدیریت موثر است.

وی در خصوص صادرات گاز به پاکستان گفت: ما آمادگی لازم را داریم اما ارسال گاز به پاکستان به اراده خود آنها بستگی دارد.

معاون وزیر نفت درباره مقدار صادرات گاز به ترکیه اظهار داشت: قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه در سال ۲۰۲۶ به پایان می‌رسد و ما در حال برنامه‌ریزی برای تمدید این قرارداد هستیم. علی‌رغم اولویت تأمین گاز برای مصرف کنندگان داخلی، طبق قانون برنامه هفتم توسعه و دیپلماسی انرژی، ما باید به تعهدات خود در قبال کشورهای دریافت کننده گاز عمل کنیم.

معاون وزیر نفت درباره سرمای شدید در آبان ۱۴۰۳ که به ۱۱ استان شمالی کشور رسید و دما را به ۱۲ درجه سانتی‌گراد کاهش داد، اظهار داشت: در شرایطی که مخازن گاز کشور در وضعیت مطلوبی نبوده، مدیریت مصرف و تأمین سوخت با دقت و همت شبانه‌روزی انجام شد.

توکلی افزود: از آغاز سال جاری، برنامه‌ریزی برای عبور موفق از زمستان با جدیت دنبال شده و نشست‌های متعددی با حضور مدیران و کارشناسان مربوطه برگزار گردید. در روزهای ابتدایی فروردین ۱۴۰۴، فشار ورودی در ایستگاه‌های CGS به ۳۶ PSI رسید. در این مدت، با وجود سرمای شدید، توزیع گاز در سراسر کشور، به ویژه در مناطق شمالی به صورت بی‌وقفه ادامه داشت.

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران تأکید کرد که با وجود تمامی چالش‌ها در سال ۱۴۰۳، این شرکت نسبت به سال قبل موفق‌تر عمل کرده است. به عنوان مثال، ۱۷ ایستگاه تقویت فشار به شبکه افزوده شده و ۳۰ توربوکمپرسور در نقاط حساس کشور به کار گرفته شده است. همچنین ظرفیت انتقال در کریدور شرق کشور به ۵۰ میلیون مترمکعب افزایش یافته است.

توکلی با اشاره به ادامه تعمیرات اساسی پالایشگاه‌ها تا آبان ۱۴۰۳، تأکید کرد که با وجود این معضلات، پایداری تأمین گاز حفظ شده است. در برخی مقاطع، همکاران در فاز یک پالایشگاه‌ها با وجود ظرفیت نامی ۲۵ میلیون مترمکعب، موفق به انتقال ۳۹ میلیون مترمکعب گاز شدند. این موفقیت نتیجه ریسک‌پذیری مهندسان و تلاش‌های جمعی در شرکت ملی گاز بوده است.

تعیین تعرفه گاز به سازمان برنامه و بودجه واگذار شده است

معاون وزیر نفت در ادامه درباره تعرفه‌گذاری گاز یادآور شد: تعیین تعرفه گاز تحت نظارت سازمان برنامه و بودجه و بخش مدیریت انرژی آن است. در سال گذشته، تغییرات مهمی در این زمینه انجام شد و مصرف‌کنندگان پرتوقع در پله‌های ۱۱ و ۱۲ با افزایش چشمگیر قیمت مواجه شدند، به نحوی که در برخی مناطق تهران، صورتحساب گاز به ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان هم رسید.

توکلی با تأکید بر این نکته که قیمت‌گذاری تعرفه یکی از ابزارهای مؤثر برای کنترل رفتار مصرف‌کنندگان است، گفت: گاز خانگی در قیمت‌های بسیار پایین‌تری عرضه می‌شود. دولت و شخص رئیس‌جمهور بر توزیع عادلانه انرژی و یارانه‌های آن تأکید دارند و انتظار می‌رود که تحقیقات دقیق‌تر منجر به تشویق و حتی پاداش دادن به مصرف‌کنندگان خوش‌مصرف گردد.

وی همچنین درباره وضعیت ناترازی گاز و احتمال قطعی آن در سال ۱۴۰۴ بیان کرد: ناترازی به معنای این است که اگر بخواهیم تمام مصرف‌کنندگان انرژی را به گاز متصل کنیم، باید روزانه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب گاز شیرین در دسترس داشته باشیم، که این مقدار تأمین‌پذیر نیست. در زمستان امسال نیز مانند سال‌های قبل، برنامه‌ریزی‌هایی به منظور مدیریت مصرف و تأمین سوخت انجام خواهد شد.

هیچ قطعی گاز در بخش خانگی وجود نداشت

معاون وزیر نفت با اشاره به اینکه در تمام کشورهای دنیا سبد انرژی تعریف شده و گاز تنها بخشی از این سبد را تشکیل می‌دهد، تأکید کرد: در کشور ما نیز برای تأمین انرژی در فصل زمستان، باید بخشی با سوخت‌های جایگزین تامین شود. او ادامه داد: با وجود برخی محدودیت‌ها در بخش صنعتی و معدنی در زمستان گذشته، هیچ‌گونه قطعی گاز در بخش خانگی نداشتیم و امیدواریم با تأمین سوخت کافی برای نیروگاه‌ها، امسال نیز این روند ادامه یابد.

توکلی ضمن اشاره به عملکرد شرکت ملی گاز ایران در سال جاری گفت: در ۴۵ روز ابتدایی سال ۱۴۰۴، مقدار سوخت معادل تحویلی به نیروگاه‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۶ درصد افزایش داشت. سهم گاز از این مقدار به طور قابل توجهی افزایش یافته که نشانگر رونق عرضه است.

وی همچنین بر ضرورت تجارت گاز در سیاست‌های کلان کشور تأکید کرده و بیان کرد: بر اساس قانون برنامه هفتم توسعه، کشور ملزم به توسعه همکاری‌های گازی با کشورهای همسایه است. بر این اساس، اولویت شرکت ملی گاز، توسعه صادرات گاز و تحقق هاب منطقه‌ای با کشورهای همسایه خواهد بود. با این حال، در مورد صادرات به اروپا در شرکت ملی گاز برنامه جدی وجود ندارد.

بخش خانگی اولویت تامین گاز است

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با اشاره به سرمای شدید زمستان ۱۴۰۳ اعلام کرد: حدود ۸۰ درصد مصرف مربوط به بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده و تنها ۱۸ درصد از گاز تولیدی کشور به نیروگاه‌ها و مصارف عملیاتی و صنایع اختصاص یافت. از سوی دیگر، اولویت اصلی شرکت ملی گاز ایران تأمین گاز برای بخش خانگی و تجاری بوده و گازرسانی به صنایع عمده بر اساس هماهنگی‌های وزارت صمت و به طور اولویت‌بندی انجام شده است تا گاز نیروگاه‌ها نیز با کمترین آسیب تأمین شود.

توکلی همچنین بر لزوم اجرای سیاست‌های مدیریت مصرف تأکید کرده و یادآور شد: بر مبنای سند جامع انرژی، صنایع انرژی‌بر باید هر سال یک درصد بهره‌وری مصرف خود را افزایش دهند، اما متأسفانه این سیاست به درستی در کشور اجرا نمی‌شود.

وی فرصت سرمایه‌گذاری صنایع در توسعه میدان‌های گازی بالادستی را یکی از راهکارهای تضمین پایدار مصرف اعلام کرده و گفت: در صورت سرمایه‌گذاری، صنایع خواهند توانست به تناسب گاز تولیدی از محل سرمایه‌گذاری خود، گاز دریافت کنند.

معاون وزیر نفت تصریح کرد: ناترازی گاز در کشور ناشی از موضوعات متمرکزی است که در طول سال‌ها اتخاذ شده است. به طور مثال، پراکندگی صنایع در کشور بر اساس موقعیت‌های جغرافیایی به درستی انجام نگرفته است. دلیلی نیست که صنایع انرژی‌بر مانند فولاد در فلات مرکزی ایران ساخته شوند در حالی که ۷۵ درصد تولید گاز در جنوب کشور و ۹۲ درصد مصرف گاز مربوط به استان‌های شمالی است. اگر این صنایع در جنوب کشور مستقر می‌شدند، از نظر نزدیک بودن به دریا و مزایای صادرات شرایط بهتری داشتند.

افزایش ظرفیت پالایش

توکلی در پاسخ به برنامه شرکت برای افزایش تولید گاز با اشاره به این که بیشترین مقدار تولید گاز ایران از میدان گازی پارس جنوبی حاصل می‌شود، اعلام کرد: خوشبختانه انتقال دو توربوکمپرسور به پالایشگاه سیزدهم (فاز ۱۴ پارس جنوبی) به افزایش مقدار گاز تصفیه‌شده منجر شده که ظرفیت پالایش گاز را نیز به همان اندازه افزایش خواهد داد.

وی با اشاره به اینکه امسال نیز با همین افزایش ظرفیت پالایش، اگر شرکت ملی گاز ایران خوراک مناسبی دریافت کند، حبس گاز نخواهیم داشت، تصریح کرد: بهره‌برداری از خط انتقال نهم سراسری از اهواز تا دهگلانی از دیگر اقداماتی است که باعث می‌شود در سال جاری میزان انتقال گاز رشد کند.

مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه پیش‌بینی درخصوص تأمین گاز در زمستان امسال به ما بستگی ندارد، تصریح کرد: عوامل مختلفی مانند دما در اختیار ما نیست. در صورتی که برودت هوا در زمستان امسال مشابه سال ۱۴۰۲ باشد، زمستان نسبتا آرامی خواهیم داشت؛ اما اگر دما مشابه سال ۱۴۰۳ باشد، انتقال گاز با چالش‌های بیشتری مواجه خواهد شد. با این حال، با تدارکاتی که در نظر گرفته‌ایم، تصور می‌کنم امسال زمستان خوبی را سپری کنیم.

استقبال از جذب سرمایه خارجی

توکلی درباره برنامه شرکت ملی گاز ایران جهت جذب سرمایه‌های خارجی نیز گفت: ما از هر نوع سرمایه‌گذاری خارجی در این صنعت استقبال می‌کنیم. فرصت‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری در صنعت گاز ایران به دلیل بازگشت سرمایه بالا مهیا شده است و در روزهای اخیر مذاکرات مثبتی در این راستا انجام شده و بر این باورم که شرکت‌ها و صنایع انرژی‌بر قادر خواهند بود از این فرصت‌ها به خوبی بهره‌برداری کنند.