دلیل اصلی خاموشی‌ها در پاییز ۱۴۰۳ چه بود؟
آرش نجفی در گفت‌وگو با خبرنگار شانا با اشاره به سهم بالای گاز به‌عنوان انرژی مورد نیاز برای تولید برق در کشور گفت: به‌طور طبیعی هر کشوری با توجه به امکانات و نوع اقلیم خود، این موضوع را مدیریت می‌کند. در کشور ما هم تا پیش از شناسایی مخزن پارس جنوبی، وابستگی تولید برق به گاز کمتر بود و از سوخت مایع بیشتر استفاده می‌شد.
وی با بیان اینکه در طول دهه گذشته، قیمت راه‌اندازی نیروگاه‌های خورشیدی بسیار مناسب شده است، اظهار کرد: بسیاری از کشورها از منابع تجدیدپذیر مانند خورشید و باد برای تولید برق استفاده می‌کنند. با وجود اینکه در کشور ما امکان استفاده از تمام این ظرفیت‌ها وجود دارد، اما تولید برق همچنان وابستگی شدیدی به گاز و سوخت مایع دارد.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: تا پیش از انقلاب، نیروگاه‌های برق‌آبی قابل‌توجهی داشتیم، اما شرایط اقلیمی ما به‌گونه‌ای پیش رفت که نتوانیم از این نیروگاه‌ها استفاده کنیم.
نجفی با بیان اینکه اکنون ۹۰ درصد برق در نیروگاه‌های حرارتی از طریق گاز تولید می‌شود، گفت: البته در ایام سرد سال، میزان وابستگی تولید برق به گاز این مقدار نیست و بیشتر وابسته به سوخت مایع به‌ویژه نفت‌گاز است.
وی با اشاره به اینکه گاز به‌عنوان یک سوخت پاک، آلایندگی بسیار کمی دارد و به همین جهت برای مصرف نیروگاه‌ها مناسب به نظر می‌رسد، گفت: با وجود این، به‌دلیل مصرف بیش‌ازحد گاز در بخش خانگی و عدم تغییر نحوه گرمایش منازل مسکونی، در تأمین انرژی مورد نیاز برای تولید برق در زمستان دچار چالش می‌شویم.
افزایش راندمان نیروگاه‌ها کلید مصرف بهینه گاز و سوخت مایع
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در ادامه گفت: در همین شرایط هم می‌توان با افزایش راندمان نیروگاه‌های حرارتی و انجام اصلاحات لازم در شبکه انتقال برق، مصرف گاز یا سوخت مایع را کاهش داد تا کمتر دچار مشکل ناترازی شویم.
نجفی با اشاره به اینکه متوسط راندمان نیروگاهی ما حداکثر ۳۸ درصد است، تصریح کرد: برخی نیروگاه‌های فعال در کشور آن‌قدر کم‌بازده هستند که به راندمان ۲۵ درصدی هم نمی‌رسند، حتی نیروگاه‌هایی هستند که بازدهی ۱۹ درصدی دارند، این در حالی است که راندمان ۴۴ درصدی نیروگاه‌ها در دنیا طبیعی به حساب می‌آید.
وی افزایش مقدار بازدهی نیروگاه‌ها با تغییر سیستم و ایجاد سیکل ترکیبی را ضروری دانست و گفت: اگر وزارت نیرو در طول سال‌های گذشته توجه بیشتری به مدل‌های سرمایه‌گذاری صحیح داشت، با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، اکنون بیش از ۶ تا ۷ هزار مگاوات برق از این محل در مدار داشتیم که ناترازی برق در تابستان را کاهش می‌داد.
جلوگیری از هدر رفت برق با اصلاحات در شبکه توزیع
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه اکنون در ازای تحویل هر مترمکعب گاز به نیروگاه‌ها، بین ۳ تا ۳.۶ کیلووات برق تولید می‌شود، اما در عمل بین ۲.۴ تا ۳ کیلووات آن را به مصرف‌کننده تحویل می‌دهیم، گفت: اگر اصلاحات لازم را در شبکه توزیع برق انجام دهیم و برنامه‌ریزی بهتری در زمینه مدل‌های تولید، توزیع و مصرف داشته باشیم، قطعاً شاهد این مقدار هدررفت انرژی در شبکه نخواهیم بود.
به گفته نجفی، «نوسازی و بازسازی تأسیسات»، «کوتاه کردن بُعد مسافت‌ها» و «استفاده از نیروگاه‌های تولید پراکنده» ازجمله راهکارهایی است که می‌توان با انجام آنها بهره‌وری انرژی در زمینه تولید برق را افزایش داد.
وی با اشاره به حجم عظیم زیرساخت توزیع گاز در کشور گفت: با وجود این مقدار انشعاب گاز در کشور، بستر لازم برای توسعه نیروگاه‌های CHP (تولید هم‌زمان گرما و برق Combined Heat and Power) فراهم است و باید تعداد نیروگاه‌های کوچک پراکنده افزایش یابد تا با مشکلاتی همچون افت فشار و اتلاف انرژی در شبکه کمتر مواجه شویم.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: با استفاده از نیروگاه‌های CHP می‌توان راندمان ۵۰ درصد داشت و مزیت بزرگ دیگری که این نیروگاه‌ها دارند، تحویل بخار و آب داغ است که در صورت استفاده از آن می‌توان بسیاری از موتورخانه‌ها را در فصل سرد سال خاموش کرد.
بخش خصوصی را از سرمایه‌گذاری در حوزه تولید برق فراری دادند
نجفی با انتقاد از تصمیم‌های اشتباه در طول سال‌های گذشته در موضوع حمایت از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حوزه تولید انرژی گفت: متأسفانه با تصمیم‌های نادرستی که در گذشته اتخاذ شده، اکنون بخش خصوصی از چرخه نیروگاه‌داری خارج شده است. برای نمونه سال ۹۶ زمانی که نیروگاه‌سازی از سوی بخش خصوصی در حال رونق گرفتن بود، اعلام شد دیگر گاز به نیروگاه‌های CHP ارائه نمی‌شود.
وی ادامه داد: متأسفانه با این تصمیم اشتباه، روندی که می‌توانست تبدیل به تولید چند صد مگاوات برق با استفاده از نیروگاه‌های پراکنده با راندمان بالا شود، متوقف شد، همچنین وزارت نیرو نیز در موضوع پرداخت به‌موقع صورت‌حساب نیروگاه‌داران کوتاهی کرد در نتیجه بخش خصوصی برای ورود به این عرصه علاقه ای ندارد. نرخ ارز در طی مدت کوتاهی چند برابر شد و رفع تعهدات ارزی نیروگاه‌ها با وجود معطلی‌های چندساله برای پرداخت صورت‌حساب امکان‌پذیر نبود.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه امروز با کسری ۲۰ هزار مگاواتی برق در ایام گرم سال مواجه هستیم، گفت: در ایام سرد سال با کمبود نیروگاه مواجه نیستیم، اما مشکل اصلی که در پاییز امسال خود را نشان داد به این موضوع برمی‌گردد که دولت سیزدهم نسبت به ذخیره‌سازی سوخت مایع در نیروگاه‌ها به‌اندازه کافی خوب عمل نکرد.
نجفی ادامه داد: به‌دلیل مشکلاتی که در شبکه انتقال گاز از ۲۵ بهمن سال گذشته ایجاد شد، نیاز نیروگاه‌ها به سوخت مایع بیشتر شد و به همین دلیل وزارت نیرو و وزارت نفت در آن زمان باید با تعامل مناسب مقدار ظرفیت ذخیره‌سازی سوخت در نیروگاه‌ها را افزایش می‌دادند که این اقدام انجام نشد و ما امروز با این مشکلات مواجه شدیم.
دچار انفعال در حوزه سیاست‌گذاری انرژی شدیم
وی با انتقاد از انفعال در حوزه سیاست‌گذاری انرژی بیان کرد: سیاست‌های خوبی را برای اصلاح وضع موجود و رفع ناترازی می‌توان پیاده‌سازی کرد که متأسفانه بیشتر درگیر بوروکراسی و روزمرگی هستیم و در عین حال از این چالش‌ها رنج می‌بریم.
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه هیچ شکی در لزوم توسعه مخازن گازی وجود ندارد، گفت: اینکه مخازنی همچون پارس شمالی وارد فاز تولید نمی‌شود، بیشتر مربوط به بحث تحریم و محدودیت‌های ناشی از آن می‌شود که امکان انتقال فناوری‌های نوین را سلب می‌کند، اما باید تأکید کرد زیرساخت‌های تولید انرژی موجود در کشور برای اینکه به وضع ترازی برسیم کافی است و باید در حوزه مصرف صرفه‌جویی داشته باشیم.
نجفی در پایان با بیان اینکه در شرایط کنونی باید بهینه‌سازی مصرف انرژی را در اولویت نخست کشور قرار دهیم، تصریح کرد: عبور از ناترازی در مقطع فعلی باید از محور بهینه‌سازی مصرف رخ دهد، نه از محل افزایش تولید، البته افزایش تولید هم لازم و ضروری است، اما نمی‌توان تنها با تکیه بر آن به نتیجه مطلوب رسید.
